Women Without Men

Tegen de achtergrond van een door het Westen georchestreerde putsch tegen de regering van Mossadegh in 1953, die de Iraanse olie-industrie wilde nationaliseren, schetst cineaste Shirin Neshat een kroniek van vier vrouwen­levens.

Vier vrouwen met een soms erg verschillende achtergrond zijn elk op hun manier het slachtoffer van sociaal, cultureel of religieus geïnspireerde onderdrukking.

Deze algemene vaststelling wordt geconcretiseerd door de verschillende mannen die deze onderdrukking in de praktijk brengen. In het geval van Fakhri is er bijvoorbeeld het liefdeloze huwelijk met een legergeneraal, terwijl Munis af te rekenen heeft met een autoritaire broer die haar absoluut wil uithuwelijken. De vrome Faezeh droomt dan weer van een huwelijk, maar krijgt bij het aanzoek te horen dat ze weldra zal verwelken. En ten slotte is er de graatmagere prostituee Zarin, die zich na haar dagtaak tot bloedens toe afschrobt in een badhuis.

Voor het scenario baseerde Shirin Neshat zich op de gelijknamige roman van de Iraanse schrijfster Shahrnush Parsipur, die omwille van haar politiek geïnspireerde werk zelf een tijdlang in de gevangenis zat en die nu in deze film (die in Marokko gedraaid werd) even te zien is als de madam in het bordeel.

Zelf woont en werkt Neshat momenteel in Amerika, omdat ook zij, net als deze film, niet meer welkom is in Iran. Women without Men, waarvoor ze vorig jaar in Venetië bekroond werd met de Zilveren Leeuw voor beste regie, is haar debuutfilm, maar ze maakte eerder naam met haar fotografie en video-installaties. Die achtergrond blijft hier merkbaar in de formele, bestudeerde schoonheid van de kadrering en het kleurgebruik.

Ondanks de historische setting en de gedetailleerde beschrijving van welbepaalde episodes uit die vier vrouwenlevens is Women without Men niet zomaar een realistische kroniek geworden. De allegorische vertelstijl neigt soms naar het sprookjesachtige, zowel wat de inhoud (bijvoorbeeld de verrijzenis van een vrouw nadat ze zelfmoord heeft gepleegd) als wat de vorm betreft (zoals bij de wandelingen doorheen een idyllisch bos). Maar het blijft hoe dan ook een gruwelijk sprookje van mannelijke dominantie en vrouwelijke vrijheidsberoving.

Jan Temmerman in De Morgen 31 augustus 2010

Zie ook FilmMagie nr. 607