Traffic

Kort

Traffic toont de wanhopige en complexe drugsoorlog van de Noord-Amerikanen op alle fronten: op overheidsniveau, het politionele niveau en het particulier, familiaal niveau.

Het verhaal

In Traffic tonen drie grote verhaallijnen de drugsoorlog op al zijn fronten, als het ware op het professionele macroniveau (politie, overheid, drugsnetwerken) en het microniveau (hun persoonlijke levensomgeving). De eerste verhaallijn begint in Mexico, waar politieman Javier Rodriguez en zijn collega Manolo Sanchez in de woestijn een levering drugs zullen onderscheppen. Beide mannen zijn plichtbewust, maar er is ook de aantrekkingskracht van het rijke criminele milieu. Beide zijn zich bewust van het feit dat hun manoeuvreerruimte wordt ingedamd door het Juarez drugskartel en het rivaliserende Tijuana kartel van de Obregonbroers.

Van de woestijn gaat het naar de Verenigde Staten. Rechter Bob Wakefield uit San Diego, bekend om zijn conservatieve opvattingen, wordt naar Washington geroepen om er de hoofdverantwoordelijkheid op te nemen in de oorlog tegen de drugs. Als de nieuwe drugstsaar staat hij aan het hoofd van the Office of National Drug Control Policy in Washington DC. Hij wil in de frontlinies strijden, maar beseft niet dat het front dichter bij is dan hij denkt. Zijn dochter Caroline is namelijk aan heroïne verslaafd.

De derde verhaallijn maakt een bocht langs Montel Gordon en Ray Castro, twee undercoveragenten van de DEA (Drug Enforcement Agency). Zij arresteren drugshandelaar Carlos Ayala, de man van de onwetende Helena Watts. Zij wordt vanaf nu geschaduwd door de DEA en het Obregon kartel… De wereld van Helena Ayala stort in elkaar als ze verneemt dat haar man een belangrijke drugshandelaar is. Bij zijn aanhouding beseft ze waaraan ze haar weelde te danken heeft. Wil ze dat leventje voortzetten dan moet ze in de voetstappen van haar man treden.

Situering

Wie Traffic van Steven Soderbergh heeft bekeken wil al zijn films zien, ook al omdat niet één dezelfde is. Alhoewel…  Out of Sight en The Limey, zijn voorgaande en stilistisch volmaakte drama’s, hadden de minder professionele criminaliteit reeds gemeen. In Traffic neemt Soderbergh zowel camera als regie voor zijn rekening en stijgen vorm (filmstijl) en inhoud (criminaliteit) naar de overtreffende trap. Traffic – gebaseerd op de Britse tv-serie Traffik (1989) – was in 2000 Soderberghs tweede productie na Erin Brockovich, een lichtvoetig drama waarvoor hij net als voor Traffic genomineerd werd als beste regisseur voor de Academy Awards. (Erin krijgt u als slotfilm van dit seizoen te zien.) Het was echter voor Traffic dat Soderbergh de oscar volkomen terecht binnenhaalde en waarmee hij de loef afstak van Ridley Scott voor Gladiator. Traffic won overigens vier van zijn vijf nominaties (Gladiator won wel voor beste film). Soderbergh gooide in de jaren tachtig al hoge ogen als debutant met Sex, Lies and Videotape waarmee hij de Gouden Palm in Cannes won. Daarna werd het wat stiller rond de regisseur en werden niet al zijn producties even erg geprezen. Wat wel opviel is dat de regisseur niet voor één genre te vangen was. Het bizarre, zwartwitte Kafka met Jeremy Irons is bijvoorbeeld in de verste verte niet te vergelijken met het melodramatische King of the Hill waarin Jeroen Krabbé zijn best doet.

De regisseur

Steven Soderbergh behoort tot een generatie getalenteerde onafhankelijke cineasten (naast de gebroeders Coen, Tim Burton, Quentin Tarantino, James Gray, McGehee & Siegel) die het beste van Hollywood en Europa samenvoegen. Zij weten wat entertainment van de bovenste plank is, maar zijn ook schatplichtig aan de Europese school en filmgeschiedenis. Daardoor slagen ze er blijkbaar in ‘kwaliteit voor de massa’ te brengen. Beeldesthetiek, diepere karakterisering van de personages en een zekere intrinsieke maatschappijkritiek in de vaak verrassende scenario’s weten ze te koppelen aan commercieel succes. Europese producenten zouden er op hun beurt van kunnen leren.

Dat Soderbergh weer helemaal terug was, bewees hij met Out of Sight en The Limey. Eenvoudige verhalen die echter geraffineerd, intelligent en origineel verteld worden krijgen hun meerwaarde onder meer dankzij een bijzonder stijlvolle fotografie. De uitgekiende soundtrack doet de rest. Ook blijkt Soderbergh de acteursregie onder de knie te hebben. In Out of Sight weet hij het beste te halen uit voormalige tv-ster (ER) George Clooney en uit sex-symbool Jennifer Lopez, weliswaar omringd door een sterke bezetting van de bijrollen. In The Limey haalt hij sixties-ikoon Terrence Stamp van onder het stof en die schittert al even sterk. Een oscar zat eraan te komen als Soderbergh met Erin Brockovich niet alleen een degelijk scenario naar film bewerkt, maar ook Julia Roberts naar onvermoede hoogten regisseert. Zelf vond Soderbergh Erin Brockovich een adempauze: “Even had ik genoeg van mijn reputatie”, zegt Soderbergh. Het zou dan ook niet voor Erin Brockovich zijn dat hij zijn regie-oscar mocht ontvangen.

Scenario en realiteit

Traffic zat Soderbergh als een handschoen. Een complex scenario (oscar voor scenarist Stephen Gaghan) hielp hem daarbij. De scenarist kon beroep doen op de kennis van NewYorkTimes-redacteur en Pulitzerwinnaar Tim Golden, de best geïnformeerde journalist van de States als het op drugsoorlog en –trafiek aankomt. Producent, regisseur en scenarist volgden Golden naar Mexico om ter plekke research te doen (het zwaartepunt van de war on drugs is verschoven naar het buurland). Het liet Gaghan toe een zeer waarheidsgetrouw verhaal neer te pennen. In feite is Traffic de meest realistische beschrijving van het drugsprobleem die ooit op film te zien was. Zo wordt onder meer gerefereerd aan Pablo Escobar, het gewezen hoofd van het Medellin-drugskartel, brengen personages een bezoek aan het Epic, het El Paso Intelligence Center, en wordt er geciteerd uit de bekende rechtszaak van Illinois tegen Gates. De scrupuleus nagevlooide gelijkenissen geven de film een ernstige tint. Traffic is ook buitengewoon goed in het weergeven van de look van de drugsoorlog. Alles, van de jassen en de badges van de Drug Enforcement Administration (DEA) tot het afluisteren in de auto’s, is juist weergegeven. Sommige details zullen enkel begrepen worden door hen die thuis zijn in de kleinste details van de drugsoorlog. Een scène waarin cocaïne uit een vliegtuig wordt geladen, wordt zo gefilmd dat ze sterk gelijkt op een door de CIA genomen foto van DEA-informant Barry Seal toen die in 1984 drugs uit een vliegtuig haalde in Nicaragua. Zo begon de eerste rechtszaak tegen het Medellin-kartel. In De Standaard bracht Jeff Leen nog enkele frappante gelijkenissen: In Traffic wordt van het hoofd van het Juarez-kartel verteld dat hij gestorven is tijdens een operatie waarbij hij plastische chirurgie onderging. Maar hij overleeft. In realiteit stierf een Mexicaanse kartelleider op de operatietafel toen zijn gezicht werd veranderd en bijgewerkt. De verantwoordelijke dokters werden gefolterd, vermoord en gedumpt in een ton. | In Traffic wordt een federale drugsvangst verstoord als politiemannen van een andere dienst ingrijpen terwijl ze niet door hebben dat het om een DEA-operatie gaat. Het was in realiteit lang niet ongewoon dat verscheidene diensten mekaar voor de voeten liepen bij diverse acties in Miami tijdens de jaren tachtig. Maar dat eindigde niet in wilde schietpartijen zoals die ene in Traffic. | Dat drugshandelaars een ingenieuze methode gebruiken om drugs zodanig te bewerken en te vervormen dat ze er als speelgoed uitzien, is niet eens onmogelijk. Op het einde van de jaren tachtig wisten koeriers hun drugs zodanig te verpakken dat ze op aardappelen leken. Bij andere gelegenheden werden drugs verstopt in vliegtuigmotoren. Of opgelost in water en in plastic zakken gedropt in containers met tropische vissen. Met het blote oog waren de zakken nauwelijks zichtbaar. | Ook wordt in Traffic een informant vermoord net voor hij zal getuigen tegen een kartelleider. Realiteit: Seal, informant van de DEA, werd in 1986 in Baton Rouge vermoord, net voor hij tegen enkele leden van een drugskartel zou getuigen. | In Traffic is generaal Arturo Salazar Amerika’s handlanger tegen de drugskoeriers, maar in werkelijkheid beschermt hij die koeriers. Realiteit? Herinnert u zich generaal Manuel Antonio Noriega. | Vanuit haar moederinstinct en haar angst voor een terugkeer naar de armoede, neemt de vrouw van een kartelleider die wordt gearresteerd, het zaakje over en gaat ze er even hard tegenaan als haar man. Nogal wat kijkers vinden dat niet zo geloofwaardig, maar de realiteit was nog harder. Griselda Blanca, bekend als de ‘zwarte weduwe’, leidde, samen met haar drie zonen, een smokkelbende en was daarbij even doortastend als iedere man. Zij bedacht de ‘bromfietsmoorden’. Een bromfietser reed naast zijn slachtoffer en maaide hem neer met salvo’s uit een machinepistool.

Kleurmanipulatie

Het scenario bestaat uit drie parallel lopende verhaallijnen die elkaar geregeld kruisen. Op zich al voldoende om het gemiddelde publiek te doen duizelen. Nochtans helpt Soderbergh de kijker een beetje. Hij voegt namelijk kleuren toe aan de diverse milieus in de film: verzengend geelgoud voor Mexico, koud blauw voor Washington en het Amerikaans overheidsmilieu en gefilterde, heldere, ongeprononceerde en harmonische kleuren voor Californië. De kleurenmanipulatie is handig meegenomen voor de kijker, maar is in eerste instantie functioneel voor de sfeerschepping. Het geel staat voor het verderf en de ziekelijkheid van de drugsindustrie in het semi-ontwikkelingsland Mexico. In Tijuana zelf filmen bleek niet mogelijk omdat niemand er wilde meewerken aan een film over drugs. In de vier maanden draaitijd werden enkel in het Mexicaanse drugsmilieu 68 moorden gepleegd, waaronder één op het hoofd van de politie. Het complementaire, koude blauw schept de sfeer van het Amerikaanse staatsmilieu, dat de ‘geraffineerde’ kant van de oorlog toont. De Mexicaanse drugstrafiek leeft dankzij de grote vraag op de rijke Noord-Amerikaanse markt. Geen markt zo vrij als die van de drugs: een grote vraag en een groeiend aanbod doet de productie floreren. Ironisch genoeg is het uitgerekend die economische wetmatigheid van de ‘vrije markt’ die de VS met hart en ziel verdedigt. De derde sfeerschepping met warme kleuren schetst het luxueuze Californische leven. Het leven van de snobs met hun vaak schijnbare rijkdom (ten koste van…), kortom schone schijn.

Maatschappelijk engagement

Voor de fotografie zou Steven Soderbergh zelf tekenen omdat hij geen cameraman vond. Hij filmde voornamelijk vanaf de schouder, wat documentaristisch of reportage-achtig overkomt. Opnieuw nestelt Soderbergh zich met Traffic in een genre. Je zou Traffic onder het politiefilmgenre kunnen onderbrengen, maar Soderbergh laat het niet bij de loutere actie waartoe dit soort films zich doorgaans beperkt. Traffic is geen rechtlijnig verhaal met een happy end. De dramatische sleutelscènes en plotpoints vallen niet samen met actiescènes. Soderbergh voegt aan het genre meer karakterisering van de personages toe: hun handelen is niet louter fysiek. Zij denken na over wat zij zien en horen, stellen zich vragen. Soderbergh bevestigt met Traffic definitief zijn herwonnen status van meester filmmaker. Leuk is dat bijrolspecialist Benicio del Toro (The Usual Suspects, Fear and Loathing in Las Vegas) ook zijn dikverdiende oscar kreeg voor… de beste bijrol. Er zijn overigens geen hoofdrollen in Traffic. Hoewel Soderbergh scenario en acteursregie al op één lijn kreeg en hij visuele stijl duidelijk als handelsmerk aanwendt, voegt hij in zijn laatste twee projecten maatschappijkritiek toe. In Erin Brockovich toont hij hoe een vrouw met succes een industriële vervuiler te lijf gaat. In Traffic bekijkt hij de drugsoorlog tussen de Verenigde Staten en Mexico. Traffic is teneerdrukkender dan het einde in eerste instantie doet vermoeden. Traffic kent in geen van de subverhalen een echt happy end. Het particuliere geluk komt er pas na een verbeten strijd die littekens heeft nagelaten en dan nog is de toekomst onzeker. De algemene, maatschappelijke situatie blijft daarenboven even hopeloos als tevoren.