The Shawshank Redemption

Regisseur – scenarist

Deze film is het speelfilmdebuut van Frank Darabont. Hij werd geboren in Frankrijk, zijn ouders waren in 1956 uit Hongarije gevlucht nadat de Sovjets een opstand bloedig hadden onderdrukt. Daarna emigreerde de familie naar de USA. Ze kende er moeilijke jaren en zo leerde Frank wat moed, volharding en hoop in een mensenleven betekenen. Dat zijn de drijvende waarden in zijn film, hij getuigt: ‘Mensen kunnen door donkere tunnels gaan, dat kan een ontredderende ervaring zijn. Maar als zij het licht aan het einde ervan niet uit het oog verliezen, dan komen zij eruit, ook al duurt het twintig jaar, zoals in deze film.’ Het scenario is gebaseerd op een novelle van Stephen King uit de bundel Different Seasons, nl. Rita Hayworth and the Shawshank Redemption. Dit gevangenisgenre leverde de Amerikaanse film reeds een aantal sterke produkten zoals Escape from Alcantraz van Don Siegel. Shawshank is de naam van een beruchte Amerikaanse gevangenis met een hard regime in de staat Maine. In dit milieu speelt de film zich hoofdzakelijk af. Redemption betekent zowel ‘bevrijding’ als ‘verlossing’. Als een verloste mens in het leven staan is heel wat meer dan vrij komen uit de gevangeniscel. Dit thema is de rode draad door het filmverhaal.

Enkele gegevens uit het filmverhaal

Een ijskoude moordenaar, zo noemt de rechter hem. Toch ziet de jonge bankier (Andy Dufresne – Tim Robbins) eruit alsof hij geen vlieg kwaad zou kunnen doen. Maar zijn vrouw en haar minnaar werden gevonden, doorzeefd met kogels en Andy heeft geen sluitend alibi. Hij wordt veroordeeld tot tweemaal levenslang en belandt in de gevreesde Shawshankgevangenis. De zachtaardige en introverte Dufresne heeft vlug door dat hier de wet van de sterkste geldt en dat er geen plaats is voor gevoeligheden. Hij wordt geconfronteerd met de brutaliteit van de bewakers, de sexuele agressie van medegevangenen, de eentonigheid van het celleven. Toch blijft hij overeind en vecht om zijn zelfrespect te behouden. Hij sluit vriendschap met de zwarte ‘Red’, die ook levenslang zit, een doorgewinterde bajesklant met een goed hart, die alles en nog wat de gevangenis in kan smokkelen.

Dufresne maakt gebruik van zijn boekhoudkundige en financiële kennis en ervaring om bewakers te helpen met hun belastingaangifte en hij helpt de zoon van een bewaker door zijn examen. Ook de directeur maakt gebruik van Andy’s talenten voor duistere zaken. Zo verwerft hij bescherming en krijgt hij voorrechten. Naast boekhouder voor de corrupte directeur wordt hij hulp voor Brooks, de bibliothecaris. Door zijn volhardend briefschrijven om boeken en subsidies groeit de gevangenisbibliotheek uit tot een modelboekerij, platen inbegrepen. Zo kan hij op een dag het bekende duet uit Le Nozze di Figaro over de binnenplaats laten galmen. De wandelende gevangenen weten niet wat ze horen. Er valt een wijdingsvolle stilte, de directeur echter is razend.

Het verhaal loopt van 1947 tot 1966, het scenario biedt dus heel wat onverwachte wendingen en verrassingen. Het gebruik/misbruik van bijbelteksten door de directeur, de isolatiecel, geïnstitutionaliseerd geraken, affiches van achtereenvolgens Rita Hayworth, Marilyn Monroe, Rachel Welch – samen omspannen ze het hele tijdsbestek van de film -, stenen, een rotshamertje zijn ‘wegwijzers’ naar de ontknoping toe.

Bespreking

Frank Darabont laat de hele geschiedenis over Andy Dufresne, schuldig of onschuldig, en de ontplooiing van zijn talenten vertellen door ‘Red’. Zijn commentaarstem zorgt ervoor dat toeschouwers sterker bij het verhaal betrokken zijn. Is de film te lang? Niet echt: de film is rijk aan menselijke en geestelijke waarden, op een gevarieerd filmische

vertelwijze gebracht. De gevangenis is de metafoor voor het leven. Hoewel deze film alle passende ingrediënten heeft van een gevangenisfilm gaat The Shawshank Redemption niet over het gevangenissysteem. De film wil een parabel zijn over hoop en moed, integriteit en trouw, wils- en overlevingskracht en vooral verlangen naar gerechtigheid. Want Andy Dufresne is overtuigd van zijn onschuld en zal twintig jaar lang werken om gerechtigheid te doen geschieden. Darabont komt er voor uit dat zijn film een boodschap van hoop en vriendschap draagt. ‘Dat belet niet dat ik met mijn film mensen wil vermaken en verrassen met mijn vondsten, dat mensen lachen en ontroerd worden.’ zegt hij zelf.

De kern van het verhaal is de ontwikkeling van een hechte en diepe vriendschap tussen twee mannen met verschillende huidskleur en een totaal verschillende achtergrond. De huidskleur is bijkomstig: de cineast gaat niet de modieuze anti-racisme-toer op. De eenzelvige, teruggetrokken Andy vindt een houvast bij Red, en op zijn beurt leert Andy aan Red hoe belangrijk hoop kan zijn en bereidt hem zo voor op zijn vrijlating/verlossing. Darabont brengt zijn verhaal met veel gevoel voor nuance in de emotionele ontwikkeling van zijn personages. De film munt uit door prachtige prestaties van de twee hoofdacteurs en de randfiguren. De film straalt ontroeringskracht en waarachtigheid uit om zijn geloof in de ongebroken menselijke geest die naar vrijheid en rechtvaardigheid verlangt.

samengelezen door Paul De Vries, aalmoezenier K.F.L. Antwerpen