The Return (Vozvrashcheniye)

De winnaar van de grote prijs in Venetië afgelopen jaar in september, THE RETURN is een ontzettend knap debuut van regisseur Andrey Zvyagintsev (39). Hij hernieuwt meteen de grote traditie van het Russische cinematografische mysticisme dat in Andrei Tarkovski werd verenigd. Enigmatisch en psychologisch uitgediept tekent THE RETURN met bijbelse motieven het verhaal van de broers Vanya (Ivan Dobronravov) en Andrey (Vladimir Garin). De twee adolescenten zijn door hun moeder (Natalia Vdovina) opgevoed in een klein deprimerend dorp. Hun vader is sinds de geboorte van Vanya niet meer komen opdagen.
Op een dag echter blijkt hij (Konstantin Lavronenko) teruggekeerd zonder een woord uitleg. Hij is hard en lijkt niemand nodig te hebben. Misschien is hij een militair. Zijn onbehouwen, bevelende gedrag laat het alleszins vermoeden. Hij stelt de jongens al gauw voor om mee te gaan op een visuitstap. De oudste, Andrey, ziet dat meteen zitten. Hij herinnert zich zijn lang gemiste vader en is er op uit hem een plezier te doen. Vanya, rebel van nature, kent zijn vader niet en haat hem daarvoor.

De visuitstap blijkt echter maar een stromantel voor een andere missie van de vader. Die heeft misschien misdadige plannen, maar welke kom je nooit te weten. Terwijl ze door het desolater wordende landschap rijden op weg naar een verlaten eiland, werken de jongens en hun vader zich door een reeks uitdagingen en confrontaties. De afstandelijke vader kan niets appreciëren, veroordeelt en straft. Hij neemt de plaats van god in. Zijn kracht wordt gesymboliseerd in het mes dat hij altijd bij zich heeft en heeft, naast wellicht fallische connotaties, onvermijdelijk ook een bijbelse imperatief: een offer brengen, wat doet denken aan Abraham.
Vanya’s ultieme daad van verzet is dan ook het mes van de vader te stelen.
Met die grensoverschrijding ontketent hij echter een tragedie die zich naar een climax ontwikkelt. (Een andere tragedie vond plaats na de draaiperiode: de oudste jongen kwam om in een zwemongeval toen hij de springscène uit de film imiteerde om vrienden en vriendinnetjes te imponeren).

Visueel is de film verbluffend. De beelden die het leven of het verstrijken van de tijd symboliseren zijn niet sentimenteel, maar behoren tot een pulserende, levende, natuurlijke wereld. De mysterieuze trip brengt de jongens van het ene water naar het andere. Van een rustig meer bij het dorp waar hun moeder het voor het zeggen heeft naar een woelige zee die door de vader gedomineerd wordt (misschien is hij wel een zeeman).
Twee keer moet Vanya op een toren klimmen om zijn moed te bewijzen en twee keer toont dat hoe ver hij in zijn tocht naar volwassenheid staat.

Zvyagintsev schept een ontroerende spanning tussen zijn archetypische thema’s en de wemelende eigenheid van zijn karakters. Het evenwicht tussen sterk naturalisme en dromerige abstractie speelt die thema’s en de gedetailleerde personages briljant uit. Zvyagintsev toont bovendien hoe hij een heel sterke cast tot opgemerkte acteerprestaties kan leiden. Er is een groot nieuw talent op komst.

Nico Krols, medewerker FilmMagie-Antwerpen

Zie ook F&Tv 538