The Hours

‘Heaven only knows why we love it so’, staat er op de laatste bladzijde van The Hours, een roman van de Amerikaanse schrijver Michael Cunningham, die nu verfilmd is door de Engelse regisseur Stephen Daldry. Waar dat ‘it’ in de geciteerde zin naar verwijst is niet helemaal duidelijk, maar het moet wel het leven zijn. ‘Heaven only knows why we love it so’.
The Hours is een mooi boek waarin een nog mooier boek de hoofdrol speelt. Dat boek is Mrs. Dalloway, een roman van Virginia Woolf uit 1925.
In The Hours is Woolf dat boek aan het schrijven, een andere vrouw is het aan het lezen, en weer een andere in zekere zin aan het leven. Het boek speelt zich in drie verschillende tijden en plaatsen af. Virginia Woolf schrijft begin jaren twintig in Richmond, Engeland, huisvrouw Laura Brown leest omstreeks 1950 in Californië, en uitgeefster Clarissa Vaughan koopt aan het eind van de twintigste eeuw bloemen in New York, zoals Clarissa Dalloway dat in de roman van Woolf aan het begin van die eeuw in Londen deed.

VERFILMING

The Hours lijkt zowel een makkelijk als een moeilijk boek om te verfilmen.
Die verschillende vrouwen in verschillende tijden die elkaar niet ontmoeten, alleen door een boek met elkaar verbonden zijn, dat zou een weelde aan vergelijkingen en ingenieuze montage kunnen opleveren, en drie rollen waarin drie grote actrices zouden kunnen wedijveren. Moeilijker ligt het met de stijl van het boek. Cunningham deed, net als Woolf met Mrs. Dalloway, alsof hij toegang had tot de gedachtes van de drie vrouwen. David Hare, de scenarioschrijver van de film, had met behulp van een voice-over kunnen doen alsof hij daar ook kon komen. Hij koos er niet voor. Hare wilde dat die gedachten getoond werden. Maar hoe film je dat een ochtend eruit ziet alsof hij ‘zojuist aan kinderen op het strand is uitgedeeld’ of ‘als de kus van een golf’?

LOTSVERBONDENHEID EN STREAM OF CONSCIOUSNESS

Drie vrouwen. De een schrijft, de ander leest en de laatste leeft. De woorden van Virginia Woolfs beroemde boek ‘Mrs. Dalloway’ geven hun tragische levens vorm en dimensie.
De met een Pullitzer-prijs bekroonde roman ‘The hours’ van Michael Cunningham was een aantal jaar geleden een dappere poging om te illustreren hoe literatuur en het ware leven verbonden kunnen zijn. En hoe onsterfelijk verhalen zijn, zelfs als hun schrijvers en hoofdpersonen dood gaan. Cunningham schreef niet alleen een boek naar de geest van ‘Mrs. Dalloway’, maar bediende zich ook van een ‘stream of consciousness’-stijl die rechtstreeks aan de jaren twintig van Virginia Woolf ontleend had kunnen zijn.
De drie vrouwen (en een doodzieke dichter) die in het boek soms moeiteloos tot één personage vervagen, zijn voor de film uit elkaar getrokken in drie krachtige rollen van Nicole Kidman (als Virginia Woolf), Meryl Streep (als de hedendaagse New-Yorkse Clarissa Vaughan) en Julianne Moore (als huisvrouw uit de jaren vijftig). Hun lotsverbondenheid wordt getoond doordat ze dezelfde soort oorbellen dragen, en dankzij vernuftige montages op hetzelfde moment dezelfde scènes uit ‘Mrs. Dalloway’ herleven of lezen. Er worden in drie tijden bloemen geschikt, taarten gebakken, feestjes voorbereid, haren gekamd, diepe zuchten geslaakt. Wat in het boek subtiel is wordt zo filmisch soms wat te nadrukkelijk. De strenge structuur ontneemt de toeschouwer af en toe de kans zelf de cirkelgangen van de tijd te ontdekken.

Stephen Daldry vertelde tijdens het Filmfestival Berlijn dat de drie actrices elkaar tijdens de draaiperiode niet gezien of gesproken hadden, behalve voor die ene scène waarin Streep en Moore samen optreden. Onbedoeld legt hij daarmee de vinger op de zere plek van de film. Wat een grootscheepse verzoening van tijd en plaats, een meditatie over de onomkeerbaarheid van de tijd had moeten worden, is in feite een reeks geïsoleerde scènes uit de levens van drie verschillende vrouwen – en een man, de doodzieke dichter Ed Harris.
Ook zijn personage is een incarnatie van Virginia Woolf.
Zoals je van een in het Engelse theater geschoolde regisseur als Daldry mag verwachten, zweepte hij zijn actrices individueel op tot grootse acteerprestaties. Julianne Moore maakt haast zonder woorden de beklemming van de Amerikaanse na-oorlogse jaren voelbaar, Meryl Streep verstikt zo wat in haar optimisme, en Nicole Kidman als Virginia Woolf is al bijna dood, van zo pijnlijk diep komen haar emoties.

Ze kregen er in Berlijn een gedeelde Zilveren Beer voor en Kidman ontving een Oscar.

BRONNEN: Dana Linssen in de Filmkrant maart 2003, nr 242 en
Bianca Stigter in NRC Handelsblad 19 maart 2003

Zie ook F&Tv  529