The Ghost Writer

Over één zaak kan alvast geen twijfel bestaan: Roman Polanski’s nieuwe film The Ghost Writer, naar de bestseller The Ghost van Robert Harris, is een thriller. Maar meestal hoort daar nog een adjectief bij. In dit geval drie. Het is een politieke thriller, maar het verhaal bevat ook literaire ingrediënten en een juridische thematiek.
Een gelaagde thriller dus. En daarnaast schurkt de intrige ook nog eens tegen de actualiteit aan, hoewel dat oorspronkelijk niet eens de bedoeling was. Dat maakt van The Ghost Writer, zoals The Independent terecht opmerkte, een film ‘haunted by the present’.

De spookschrijver uit de titel (rol van Ewan McGregor) staat op de generiek alleen vermeld als ‘The Ghost’. Hij wordt in extremis ingehuurd voor het redigeren en fatsoeneren van My Life, de politieke memoires van de Britse ex-premier Adam Lang (rol van Pierce Brosnan). Waarom in extremis? Omdat zijn voorganger, die al een dik manuscript klaar had, enkele maanden voor de voorziene publicatiedatum plots verdwenen was. Daarna werd hij dood (verdronken) teruggevonden. Een ongeval, moord of zelfmoord? En heeft zijn mysterieuze overlijden misschien iets te maken met de inhoud van dat manuscript?

Het eerste deel verdient dus de omschrijving ‘literaire thriller’, omdat schrijver-scenarist Robert Harris een ironische inside story uit het literaire bedrijf geeft. The Ghost in kwestie heeft al een paar populaire autobiografieën op zijn palmares, meer bepaald van een goochelaar en van een rockster. Hoewel politiek voor hem een ver-van-mijn-bedshow is, blijkt dat geen bezwaar te zijn om zich nu in allerijl over de carrière van een toppoliticus te buigen. En het betaalt nog erg goed ook.

Net op het moment dat The Ghost aan zijn opdracht begint, haalt de voormalige eerste minister opnieuw alle voorpagina’s. Er hangt hem namelijk een proces wegens oorlogs­misdaden boven het hoofd. Zijn advocaten stellen hem meteen gerust. Zolang Adam Lang blijft waar hij is, namelijk op een eiland voor de Amerikaanse kust, hoeft hij geen uitlevering door de Verenigde Staten aan Groot-Brittannië te vrezen. Hier bespeelt de film dan de registers van de juridische thriller.

Tony Blair

De mediaheisa rond dat potentiële proces zet voor The Ghost natuurlijk extra druk op de ketel. En alsof dat nog niet voldoende is, ontdekt hij in het manuscript van zijn voorganger zaken die hem enerzijds intrigeren en dus tot meer opzoekingswerk inspireren, maar waarvan hij zich anderzijds afvraagt of ze wel voor publicatie in aanmerking komen. Die zaken hebben te maken met het begin van de politieke carrière van Adam Lang, maar veel meer mag uiteraard niet worden verklapt. We zitten daarmee hoe dan ook middenin de politieke intrige, die als het ware de stevige ruggengraat vormt van The Ghost Writer. Voor de volledigheid toch nog even vermelden dat er in dat weefsel van literaire, juridische en politieke draden ook nog ruimte wordt gelaten voor enkele emotionele verhaallijnen. De aanwezigheid van Amelia (rol van Kim Cattrall) bijvoorbeeld, de assistente van de ex-premier. Adams vrouw Ruth (rol van Olivia Williams) beschouwt Amelia duidelijk als meer dan enkel een medewerkster.

Adam Lang is een fictief roman- en nu ook filmpersonage. Toch is schrijver Robert Harris, die in een vorig leven ook nog politiek verslaggever is geweest, niet te beroerd om toe te geven dat de echte Britse ex-premier Tony Blair wel degelijk als inspiratiebron heeft gefungeerd. Wat hij bij de publicatie van zijn roman The Ghost evenwel niet kon voorzien, was dat Blair ook in werkelijkheid ter verantwoording zou geroepen worden, onder meer voor zijn beleid over de Britse deelname aan de oorlog in Irak. Het is hier dat de actualiteit een eerste keer binnen­breekt in de filmfictie. De tweede keer heeft met regisseur Roman Polanski zelf te maken, meer bepaald met een seksschandaal uit 1977. Polanski heeft er alles aan gedaan om niet uitgeleverd te worden aan de VS, terwijl dat land voor een van zijn hoofdpersonages nu net de plaats is waar hij zich, voorlopig althans, veilig waant.

Hitchcock

Maar uiteindelijk heeft de kijker er niet echt een boodschap aan dat feit en fictie elkaar hier voor de voeten lopen. Wat telt, is dat The Ghost Writer een superieure thriller is geworden van een begenadigde filmmaker en een meesterlijke verteller. Ondanks zijn leeftijd (hij wordt dit jaar 77) is Polanski nog steeds in uitstekende vorm. Hij bewijst opnieuw dat filmische spanning en opwinding ook wel zonder destructieve actiesequenties en dito kogelregens kunnen worden opgeroepen. De sfeer is een mooie mix van paranoia, samenzwering en claustrofobie. Nu en dan is er een grappig, maar nooit goedkoop intermezzo, om op adem te komen. Het onder­hou­dende, interessante en intrigerende suspensegehalte van The Ghost Writer ontlokte hier en daar verwijzingen naar Hitchcock. Die zijn in dit geval helemaal terecht.

Jan Temmerman in De Morgen 23 maart 2010

Zie ook FilmMagie nr. 604