The Fabelmans

Spielberg door de lens van Spielberg
Hij regisseerde niet alleen Jaws , E.T., maar ook Saving Private Ryan en Schindler’s List. Stuk voor stuk cinema-erfgoed. Met The Fabelmans, het verhaal van een jeugdtrauma dat tegelijk een liefdesbrief aan de cinema is, levert Steven Spielberg zijn meest persoonlijke film af.

1952. Een kleuter ziet in de bioscoop zijn allereerste film, The Greatest Show On Earth. Hij is te klein om het verhaal te begrijpen, maar bezeten van de crash tussen een trein en een auto. Thuis gaat hij met de modeltrein aan de slag, en – op aanraden van zijn liefhebbende en hoogst ongewone moeder – met een super 8-filmcamera. Zo begint The Fabelmans.
Steven Spielberg had zich de moeite van een schuilnaam kunnen besparen: de film is autobiografisch tot in de kleinste details. Hij heeft trouwens ook zijn jongere zussen bij de productie betrokken. Hij wilde zich niet zozeer door zijn jeugd laten inspireren, maar hij wilde het verhaal vertellen zoals het echt gebeurd is.

Spielberg is de geestelijke vader van wondere avonturen als E.T. , Indiana Jones en Jurassic Park en de man die grote geschiedenis meticuleus en grootschalig reconstrueerde in Schindler’s List en Saving Private Ryan. Naar zijn normen gebeurt er dan ook weinig spectaculairs in The Fabelmans, zijn meest persoonlijke en intieme film. In de handen van een mindere cineast zou het verhaal van zijn kwetsbare jeugd, het wankele huwelijk van zijn ouders en zijn hobby die al op uiterst jonge leeftijd een obsessie wordt, haast banaal kunnen ogen: huiselijke ruzie, pestkoppen op school, eerste liefde: wie heeft het nooit meegemaakt? Spielberg was van meet af aan verplicht een geweldige film af te leveren, anders zou hem ongetwijfeld narcisme verweten zijn.

Raken zonder ooit sentimenteel te worden
Maar hij is uiteraard geen mindere cineast. Hij vertelt een verhaal dat ráákt zonder ooit sentimenteel te worden, met het onvoorstelbare metier en de visuele flair die hij sinds zijn 10de heeft ontwikkeld. Met zijn vloeiende camera en een perfect gedoseerde mix van verwondering, emotie en humor leidt hij ons door zijn jonge leven. Speciale effecten horen uiteraard niet bij zo’n verhaal, of toch: de – al heel aardige – effecten die hij zelf op zijn 13de al uitvond voor de veertig minuten lange oorlogsfilm die hij met zijn scoutsvrienden draaide.

Mateo Zoryan (als klein kind) en Gabriel LaBelle (als adolescent) zijn uitstekend gecast om gestalte te geven aan the artist as a young man, en ze spelen prima. Geen enkele regisseur heeft zoveel ervaring als kindregisseur, denk maar aan het afscheid van Elliott (en Gertie) met E.T.
Ook Paul Dano doet het prima in de rol van vader Fabelman/Spielberg, een goedbedoelende, maar saaie nerd. Maar de show wordt pas echt gestolen door Michelle Williams, die zich helemaal kan laten gaan in het flamboyante karakter van de moeder: een creatieve vrouw, meer maatje dan ouder voor haar kinderen, onvoorspelbaar en té levensgulzig om genoegen te nemen met routine. Wat een vertolking! En wat had mama Leah Spielberg deze film graag gezien…

De invloedrijke filmcritica Pauline Kael schreef in 1974 een markante recensie over The Sugarland Express van het toen 27-jarige wonderkind. “Spielberg lijkt een geboren entertainer. Qua plezier dat je met technisch meesterschap kunt schenken, is dit een van de fenomenaalste debuutfilms ooit.” Die reputatie van meer een virtuoze entertainer te zijn dan een echt oorspronkelijk artiest, is Spielberg zijn hele leven blijven achtervolgen. Maar na The Fabelmans zullen zelfs kijkers die dat niet al eerder in de gaten hadden, beseffen: die verlatingsangst, die schrik voor monsters, dat anti­semitisme op school: verdorie, zelfs Jaws , E.T. en Indiana Jones And The Lost Crusade waren au fond heel persoonlijke films.

Sdf in GVA 25 februari 2023