The Banishment (Izgnanie)

Izgnanie of The Banishment is een Russisch familiedrama vol mystiek, voor liefhebbers van contemplatieve Russische cinema in de traditie van Tarkovski, maar met een strikt eigen stijl en te mijden door wie afknapt op formeel esthetische films vol Bijbelse metaforen.Wie vond dat het broers-versus-vaderportret The Return, het fel bejubelde en in Venetië met de hoofdprijs bekroonde debuut van de Rus Andreï Zvyagintsev, zijn geheimen niet makkelijk prijs gaf, zal iets opgeluchter ademen na de opvolger The Banishment.
Niet dat de raadselachtige mystiek verdwenen is. Die zit nog altijd mooi verweven in een formeel opmerkelijk verhaal over liefde, overspel en noodlot.

Het lang aangehouden openingsbeeld van deze vrije adaptatie van William Saroyans The Laughing Matter spreekt boekdelen: een geïsoleerde boom te midden van een golvend landschap, een beeld zwanger van de mystiek van de natuur. Meteen moet je aan Het offer denken van Andreï Tarkovski, samen met Michelangelo Antonioni en Robert Bresson een van de spirituele leermeesters van Zvyagintsev.

Maar de Rus laat zich evenveel leiden of gidsen door religieuze of Bijbelse elementen, want zijn metafysische huwelijkstragedie zit vol met expliciete en subtiele verwijzingen naar het Oude Testament.
Ze stikken een krans van mysterie omtrent het verhaal, samen met de verontrustende suspense, de latente malaise en de fascinerende visuele inkleding de sterkste troeven van deze metaforisch geladen film waarin er veel niet uitgesproken wordt en de toeschouwer zelf lange tijd, tot de onthullende flashbackfinale, de ontbrekende schakels moet proberen in te vullen.
Het gegeven is vrij conventioneel en borduurt voort op de thema’s van Zvyagintsevs bioscoopdebuut: een vader-zoonrelatie, een familiaal geheim, de ongemakkelijke band tussen moeder en vader en de omgang tussen twee broers.

Die twee broers zijn Alex (de in Cannes gelauwerde Konstantin Lavronenko) en Mark (Alexandre Baluev). In het begin zien we Alex een kogel uit de arm van Mark halen, een duister type. Vervolgens verplaatst de film zich van een pand in een industriële stad naar het idyllische platteland, naar het ouderlijke huis van Alex en Mark gelegen op de rand van een ravijn. Alex neemt er samen met zijn vrouw Vera (Maria Bonnevie) en hun twee kleine kinderen zijn intrek.
Het begin van een intrigerende en fatale familietragedie waarin wantrouwen, jaloezie, schuld, zonde en mannelijke fierheid centraal staan. Want Vera biecht er onhandig aan Alex op dat ze zwanger is en dat het kind niet van hem is.

Het enigma dat Zvyagintsev in The Banishment (de Russische titel is Izgnanie) opbouwt, krijgt een sterk meditatief karakter door het gebruik van minutieus uitgekiende lange sequentiecomposities en panoramische breedbeeldopnamen.
Het is vooral die uitzonderlijke formele aanpak en het aparte magnifieke geografische accent – alles ziet er Russisch uit, maar er werd gedraaid in Moldavië en Wallonië, terwijl rekwisieten als wagens en geld het je moeilijk maken om je met een tijd of locatie te identificeren – dat dit drama, zo doordrongen van de Russische fataliteit, zijn ontregelende en mysterieuze kracht geeft.

Luc Joris in De Morgen 13 februari 2008