Requiem

Regisseur

Cineast Alain Tanner werd in 1929 in Zwitserland geboren. Hij bracht zijn jeugd door in Genève. Zijn vader was schilder, zijn moeder actrice. Na zijn opleiding aan het Britse fiimtnstltuut, draaide nij enkeieKortfiims in Frankrijk. In 1969 orak nij Internationaal door met CHARLES MORT 0u VIF. Met deze Zwitserse filrn legde hij samen met Claude Goretta en Michel Soutter de basis voor de Zwitserse nouvelle vague in de jaren ’70.

Zijn filmstijl wordt gekenmerkt door filmische inventiviteit, filosofische beschouwinaen, minimale acteerstijl en politiek engagement.

Inmiddels is Alain Tanner al meer dan 30 jaar filmactief. Zijn filmografie telt ruim vijftien, meestal eigenzinnige films zonder toegeving aan de commercie.

Filmografie

1964 Les apprentis – 1966 Une ville à Chandigarh 1969 Charles mort ou vif – 1971 La salamandre

1973 Le retour d’Afrique – 1974 Le milieu du monde – 1976 Jonas qui aura 25 ans en l’an 2000

1979 Messidor – 1981 Les années lumières – 1983 Dans la ville blanche – 1985 No man’s land

1987 Une flamme dans mon coeur – 1987 La vallée fantôme – 1989 La femme de Rose Hill

1991 L’homme qui a perdu son ombre – 1993 Le journal de lady M – 1996 Fourbi – 1997 Requiem 1999 Jonas et Lila, à demain

Gegeven

Op een hete zondag in Lissabon wacht auteur Paul tevergeefs op de komst van een vriend. In de verzengende hitte zwerft hij inspiratieloos door de zwoele stad. Onderweg ontmoet hij uiteenlopende figuren als een lottoverkoper, een drugverslaafde, een kamermeisje, een thesisstudente of een waarzegster. Allen vertellen ze hem iets over het leven en de dood. Zijn tocht door de stad en deze toevallige ontmoetingen roepen bij Paul zowel verwachtingen als herinneringen op. De gemiste afspraak in Lissabon doet de auteur nadenken over zijn leven en zijn wensdromen.

Bespreking

In zijn filmografie bespeelt Tanner graag dezelfde thema’s. Zo is zijn nieuwste film JONAS ET LILA, Â DEMAIN een vervolg op JONAS QUI AURA 25 ANS EN L’AN 2000. REQUIEM vormt dan weer een tweeluik met DANS LA VILLE BLANCHE uit 1983. Beide films hebben de Portuqese hoofdstad Lissabon als decor en Tanner laat er zich zowel leiden door de Portuqese literatuur als door de melancholische muziek.

In DANS LA VILLE BLANCHE werd het hoofdpersonage Paul, vertolkt door Bruno Ganz, gedreven door zijn zoektocht naar de absolute vrijheid. Hoofdpersonage Paul uit REQUIEM houdt een identieke zwerftocht door de stad, maar wordt gedreven door zijn dromen, herinnerinaen en literaire fantasieën. Beetje bij beetje laat Tanner de typische sfeer van de Portugese hoofdstad inwerken op zijn personages. Lissabon verschijnt in het filmoeuvre van de Zwitserse cineast als een stad vol verhalen en herinneringen, met het Portugese saudade-gevoel van melancholie als filmisch sfeerelement.

In REQUIEM zijn zowel het romanoeuvre van Antonio Tabucchi als de poëzie van Fernando Pessoa inspiratiebron voor een meditatieve film over leven en dood. Zowel de romanschrijver als de dichter gaan ervan uit dat de mens twee levens heeft: de reële belevenissen en het qedroomde leven. Wanneer hoofdpersonage Paul die zondagmiddag een taxi neemt om een proper overhemd te kopen, belandt hij bij drie zigeunerinnen. Na hem de hand te hebben gelezen, waarschuwt de oudste: Je kan niet én in het leven zelf en aan de droomkant van het leven staan. Zo wordt de literaire wereld van Pessoa en Tabucchi meteen ook de drijfveer van Tanners stadsfilm. Niet toevallig blijkt Pauls gemiste vriend Pessoa zelf te zijn, die in 1935 overleed. Tanner trekt de parallellen tussen het dichtwerk van Pessoa en REQUIEM resoluut door in zijn filmstijl. In zijn gedichten drukte Pessoa op muzikale wijze de eenzaamheid uit en de menselijke onrust in een vaak vijandige wereld. Maar ook de volkspoëzie, de saudade, speelde een belangrijke rol in zijn dichtkunst. In de schijnbaar toevallige ontmoetingen van Paul brengt Tanner behendig al deze elementen samen. Paul is een rusteloze reiziger verdwaald tussen droomwereld en realiteit, tussen intellectualisme en volkskunst, tussen literaire fantasie en werkelijkheid.

REQUIEM of HET LEVEN DAT WIJ DROMEN, sluimert en blijkt een wondermooie illustratie te zijn van de gevleugelde woorden van Fernando Pessoa: Wij doorslapen het leven, wij, eeuwige kinderen van het lot.

Dirk Michiels, medewerker KFL-Antwerpen