Precious

Van een film met als titel ‘Precious’ zou men niet meteen verwachten dat het titelpersonage afgeblaft wordt als ‘fat bitch’ of ‘liegende hoer’. Door haar eigen moeder nog wel. Maar Claireece Precious Jones (verbluffend vertolkt door Gabourey Sidibe) kijkt er nog nauwelijks van op in dit rauwe, provocerende drama.

Een lading extreme ellende en bijna misselijkmakende miserie over het publiek uitstorten, om dan uiteindelijk toch nog voor een straaltje hoop te zorgen: het is een beproefd filmprocedé. In Amerika gebruikt men daar graag het woord ‘uplifting’ voor en de meer cynische Europeanen zien het doorgaans als het bewijs dat het Amerikaanse bioscooppubliek niet zonder een happy ending kan.

Maar soms werkt het. Zoals bij deze film, met als volledige titel Precious: Based on the Novel Push by Sapphire. Claireece Precious Jones is zestien. Ze is zeer zwaarlijvig – de buurtjongens noemen haar ‘Orca’ – en ze kan nauwelijks lezen of schrijven. En ze is zwanger. Van haar tweede kind al. De vader is opnieuw… haar eigen vader, die ze voor de rest nauwelijks ziet of kent. Haar eerste kindje wordt Little Mongo genoemd, want het meisje werd geboren met het Down-syndroom. Ook door haar eigen moeder Mary (adembenemende, want totaal ongegeneerde vertolking van Mo’Nique) wordt Precious seksueel misbruikt. Come take care of me, roept Mary, terwijl ze zich boven ligt te masturberen. Voor het overige is dochter Precious alleen maar goed om stelselmatig uitgescholden en vernederd te worden, terwijl er af en toe een braadpan of een ander stuk huisraad in haar richting wordt gesmeten. Voor haar moeder is Precious, behalve als meid voor alle werk, natuurlijk ook nog goed om (voor haar en voor Little Mongo) wat geld van de sociale dienst binnen te rijven. Kortom: het soort levensverhaal waarvoor Gerard Reve indertijd de uitdrukking ‘al te compact menselijk leed’ gelanceerd heeft.

Cineast Lee Daniels heeft ervaring met filmverhalen waarin de rauwe realiteit centraal staat. Eerder produceerde hij Monster’s Ball (waar Halle Berry een Oscar mee verdiende) en ook het pedofiliedrama The Woodsman (met Kevin Bacon in de hoofdrol). In Precious schetst hij op onverbloemde wijze de ellendige levensomstandigheden van de jonge protagoniste, die hij ook zelf via voice-over commentaar laat leveren op haar situatie. Dat gebeurt nuchter, nooit klagerig of larmoyant. Precious lijkt zich in haar lot te schikken. Heeft blijkbaar nooit iets anders gekend. Toch laat de film (in tegenstelling tot het boek) een beetje ruimte voor haar fantasiewereld. Soms kijkt ze in de spiegel en ziet dan een slanke, blanke blondine. En soms droomt ze zichzelf, videoclipgewijs, in de spotlights, op een of andere rode loper. Beroemd, bemind en bewonderd.

Het filmverhaal komt op gang als de schooldirectrice meent gemerkt te hebben dat Precious opnieuw zwanger is. Een poging tot huisbezoek levert, behalve nog maar eens een woedeaanval van moeder Mary, niets op. ‘If I were you, I wouldn’t’, had Precious dat goedbedoelde voornemen van de schooldirectrice eerder reeds afgewimpeld. Ten einde raad stelt die daarom voor dat Precious de alternatieve schoolopleiding ‘Each One Teach One’ zou volgen, waar het meisje, samen met een aantal andere ‘hopeloze gevallen’, onder de hoede wordt genomen door lerares Rain (rol van Paula Patton). Ook dat loopt uiteraard niet van een leien dakje. Maar de lerares houdt dapper vol.

Indien een film als Precious iets wil bewijzen, en daar uiteindelijk ook in slaagt, dan is het wel dat men moet/mag blijven hopen. Ook als de familiale situatie ronduit crimineel is, de klassieke schoolomgeving ongeschikt en de sociale hulpverlening ontoereikend, dan nog kan er een beetje licht zijn aan het einde van de lange, donkere tunnel. Dat de film ondanks de riskante mengeling van rauw realisme, oneerbiedige humor, flarden fantasie en sociaal (melo)drama toch overeind blijft, heeft veel, zoniet alles te maken met de uitstekende vertolkingen en de efficiënte regie van Lee Daniels.

Jan Temmerman in De Morgen 03 maart 2010

Zie ook FilmMagie nr. 603