Philomena

Stephen Frears’ Philomena gaat over feiten die je bloed doen koken. De woede neemt een beetje af dankzij het tedere en evenwichtige script en het fenomenale spel van Steve Coogan en Judi Dench.

Martin Sixsmith, de schrijver van The Lost Child of Philomena Lee, noemde het onlangs in een interview een surrealistische ervaring om zichzelf gespeeld te zien worden door Steve Coogan. Toch is de beslissing om de schrijver zo’n centrale rol te geven in de verfilming van zijn boek, een gelukkige.

Sixsmith is om te beginnen een fascinerend personage. Hij was BBC-correspondent in Polen en Moskou ten tijde van de Koude Oorlog en was een van de spindokters van premier Tony Blair. Hij was niet de man die op 9/11 voorstelde slecht nieuws onder de berichten over de Twin Towers te begraven, maar een soortgelijk schandaal kostte hem maanden later wel zijn baan. Coogan portretteert Sixsmith aan het begin van Philomena met milde spot: enigszins depressief en voorgoed genezen van de politiek. Thematisch kan het ook nauwelijks mooier: de voormalige spindokter doet in Philomena een reeks verbijsterende onthullingen.

Minstens zo’n fascinerend personage is de oude Philomena Lee (Judi Dench). Het Ierse dametje verbreekt na vijftig jaar opeens het stilzwijgen en vertelt haar dochter dat ze als tiener een kind heeft gekregen. Ze moest — het waren de jaren ’50 — haar baby afstaan aan de Sisters of the Sacred Heart. ‘Gevallen meisjes’ als Philomena moesten werken voor de nonnen en bidden; hun kinderen belandden bij adoptieouders. Vijftig jaar zou haar Anthony nu moeten zijn.

Veel zin in dit human interest-verhaal (“a euphemism for stories about weak-minded, ignorant people”) heeft Sixsmith aanvankelijk niet. Toch besluit hij Philomena te helpen en de zoektocht zal de twee uiteindelijk zelfs naar de Verenigde Staten voeren. Misschien is het die vrome glimlach van zuster Claire die zijn argwaan wekt.

Ze zegt niet te weten waar Anthony is. Misschien is het de weerloosheid van Philomena, een eenvoudige vrouw met een groot respect voor de zusters. Misschien is het die verweerde grafsteen van een veertienjarige moeder in de tuin van het klooster in Roscrea.

Het scenario van Coogan en Jeff Pope maakt mooi werk van de twee tegengestelde persoonlijkheden. Het naïeve dametje dat trots is op haar gehuurde Vauxhall Cavalier, maar Sixsmith ook verrast met een openhartig relaas van haar eerste seksuele ervaring: “The thing is, I didn’t even know I had a clitoris, Martin!” De journalist is cynisch over “what a lifetime of the Reader’s Digest, the Daily Mail and romantic fiction can do to a person”, maar smelt helemaal voor Philomena. Het ritje achterop een bagagewagen op het vliegveld, waarin ze hem de volledige inhoud van een van haar kasteelromannetjes navertelt, is komisch goud. Het vormt bovendien een prachtig tegenwicht voor de afschuwelijke, treurige geschiedenis die in Philomena schuilgaat.

Hoe eenvoudig deze film ook lijkt, Stephen Frears (My Beautiful Laundrette,The Queen) schakelt ontzettend knap tussen aanklacht, drama en komedie. Coogan en Dench zijn fenomenaal. Net als The Magdalene Sisters (2002) slaat Philomena een van de zwartste bladzijden open over het Ierse katholicisme, maar hier overwint gelukkig de troost. De Sisters of the Sacred Heart waren uitstekende spindokters, maar de ontroerende vriendschap tussen Philomena Lee en haar journalist is sterker.

Barend de Voogd in de Filmkrant januari 2014

Zie ook FilmMagie nr. 641