Mystic River

Zelftwijfel, ethische blamage en morele dubbelzinnigheid spelen de hoofdrollen wanneer drie jeugdvrienden samenkomen en de moord op de dochter van een van hen meemaken.

Clint Eastwood heeft een filmografie om u tegen te zeggen, maar de 73 jaar oude acteur en regisseur vindt dat geen reden om niet te blijven proberen beter te doen. Hij heeft met Mystic River een van zijn beste films gemaakt. Hij geeft het statige Boston een donker kantje in een volwassen, complexe thriller. Het is voor Eastwood’s doen ook een vrij afwijkende film. De enige constante zijn de referenties aan John Ford, zijn mentale filmvader.

Het eerste verschil met wat we van Eastwood gewoon zijn, is dat het verhaal zich afspeelt in de arbeidersklasse van Boston. Gewoonlijk gebruikt Eastwood het Westen of het Zuiden van de States, precies als een tegengestelde aan het zich oostelijk gevestigde establishment.

Een tweede verschil is dat zijn nevenpersonages doorgaans regelrechte psychopaten zijn. Maar net als in UNFORGIVEN, waarvoor hij in 1992 de oscar voor beste regie en beste film kreeg, is niemand in MYSTIC RIVER als een crimineel geboren. Elk personage is getekend door zijn opvoeding en verleden. Vooral de (stedelijke) omgeving in MYSTIC RIVER genereert een invloedrijke achtergrond voor hun morele strijd.

De film is een adaptatie door Brian Helgeland van de roman van Dennis Lehane en begint in de late jaren zeventig waar drie Iers-Amerikaanse schooljongens op straat een voor een hun naam in opdrogend beton tekenen. Dave wordt, voor hij als laatste zijn naam kan afmaken, door een agent-in-burger opgepakt. De agent blijkt een pederast te zijn en Dave wordt in een kelder gemolesteerd. Die ervaring staat bij Dave, maar ook bij zijn twee vrienden Jimmy en Sean in het geheugen gegrifd, net als hun namen die ze in het beton krasten. Ondanks het klungelige acteerwerk van de jongens, plaatst deze subtiel aangebrachte opening de jongens in hun sociale context. Daarbij wordt meteen de toon en het tempo gezet voor een lange, donkere, gedetailleerde en geëngageerde film. Zonder aanduiding springt de geschiedenis voorwaarts.

Jimmy’s dochter wordt vermoord en dat trekt de drie weer naar elkaar. Sean, ondertussen rechercheur, onderzoekt de zaak. Jimmy kent enkele maffieuze vrienden die hij aan het zoeken zet. Niemand blijft gespaard van achterdocht, vermoedens en verdachtmakingen.

Het gevolg is een slim opgezette en overtuigende thriller die de hele criminele en politionele procedure volgt. Het is een complexe ontdekking van kwetsbare en pijnlijke relaties tussen vaders en kinderen, vrouwen en mannen, broers en zussen, en oude vrienden. De onmodieuze trage montage en de concentratie van close-ups en tweeshots (shot-tegenshot) laten Eastwood toe zijn karakters kritisch nader gade te slaan terwijl ze gedwongen worden diep in zichzelf te graven.

John Ford is daarbij nooit ver weg. Deze westernmeester tekende in feite veeleer de invloed van omgeving, opvoeding, (sub)cultuur en relationele interactie op dan de gevaren van het wilde westen. De fanfare op het einde van MYSTIC RIVER is een overduidelijke referentie. Ook bij Ford stond een feestende stoet voor een uiting van de verbondenheid tussen mensen uit een kleine gemeenschap, van gemeenschappelijke waarden, maar of hij daarmee ook een happy end bedoelde? Dat laten we open.

Herschreven naar Philip French in The Observer, 19 oktober 2003.

Nico Krols, medewerker FilmMagie-Antwerpen

Zie ook F&Tv 536