Mustang

Mustang is een beheerst, aangrijpend en spannend drama.

Een wild veulen, de manen waaiend in de wind. De vijf zusjes uit Mustang lijken samen wel op zo’n ongetemd dier, zolang ze in hun Noord-Turkse kustplaatsje met rust worden gelaten. In de beginscène eindigen ze na schooltijd aan zee, en klimmen op de schouders van jongens om in het water met elkaar te duelleren. Een spel dat vooral onschuld ademt: in elk beeld schittert het zonlicht, en het camerawerk vindt een idyllische harmonie in de blauwe en witte tinten van zee, lucht, strand en schooltenues.

Mustang wordt verteld vanuit het perspectief van de jongste telg van de familie, spring-in-’t-veld Lale, die net als haar zusjes Nur, Ece, Selma en Sonay geen kwaad ziet in hun pubergedrag. Maar niet iedereen is het daarmee eens. Terug van het strand horen de meisjes dat de buurvrouw over hun ‘obscene’ gedrag heeft geklaagd.

De gevolgen zijn ernstig. De zusjes, die worden opgevoed door hun oom en grootmoeder, krijgen huisarrest. Alles wat ze verder nog kunnen bederven – make-up, computers, mobieltjes – gaat achter slot en grendel.

Samen redden ze zich aanvankelijk ook onder die omstandigheden. De Turkse, debuterende regisseur-scenarist Deniz Gamze Ergüven motiveert haar jonge cast tot fantastisch spel, en de band tussen de zusjes spettert springlevend en gloedvol van het doek. Met name Günes Nezihe Sensoy – alles opslorpende ogen, tomeloze energie – neemt je als Lale compleet voor zich in.

Hoe opstandiger de meisjes zijn, hoe radicaler het huisarrest en hoe méér ze in een traditioneel islamitisch keurslijf worden geperst tot maagdelijkheidstesten en gedwongen huwelijken. Ergüven en co-scenarist Alice Winocour brengt die neergang scherp en pijnlijk in beeld, waarbij duidelijk is dat de zusjes niet zonder elkaar kunnen overleven: met elke uithuwelijking zakt de mustang verder door haar knieën.
Zo’n onderwerp kan gemakkelijk ontaarden in dik opgesmeerde ellende, maar op een enkele misstap na maakt Ergüven er een beheerst, aangrijpend en spannend drama van. Mustang wil vooral laten zien dat de meisjes slachtoffer zijn van een achterhaald en geperverteerd systeem, terwijl de onderdrukkers ook zelf onder hun tradities gebukt gaan.

Neem alleen al de huisvrouwen die Lale, Nur, Ece, Selma en Sonay in gewillige echtgenotes moeten veranderen. Wanneer ze tijdens kookles stiekem een recept uitdelen voor zoiets verderfelijks als kauwgom, besef je dat die dames zich wel degelijk herkennen in de meisjes en hun woeste vrijheidsdrang. Misschien dat ze zelf ooit zo waren.

KEVIN TOMA in De Volkskrant 1 oktober 2015

Zie ook FilmMagie nr. 657