Monsieur Lazhar

Het Canadese drama Monsieur Lazhar opent met een besneeuwd schoolplein te Montréal, vol spelende kinderen in de pauze. Een scène later is die schijnbare schoolidylle gruwelijk verstoord: juf Martine heeft zich aan haar sjaal opgehangen en bungelt in het klaslokaal.

Een paardenmiddel is het, waarmee de juf haar basisschoolklasje en collega’s met (schuld)vragen opzadelt, en regisseur Philippe Falardeau de aandacht van zijn publiek grijpt om een actueel thema te introduceren: traumaverwerking in de schoolbanken.

Herkenbare beelden zijn het; de informatieavond voor de ouders, de psycholoog die als vanzelfsprekend wordt ingeschakeld – ‘maar één psycholoog voor de hele klas?’ klaagt een ouder.

Vluchteling
En midden in dat tumult meldt het hoofdpersonage van de film zich bij het schoolbestuur als vervangend leraar. Bachir Lazhar (Mohamed Fellag) is een vluchteling uit Algerije, die zich beroept op een verleden als docent en per direct beschikbaar is. Een beetje stijf is hij, en formeel, maar ook vriendelijk. Zo’n man die op zijn eerste dag de leuk en losjes in een halve cirkel gerangschikte schoolbanken in een keurige rechte lijn laat opstellen en zijn elf jaar oude pupillen als dictee de literatuur van Balzac voorschotelt: ‘die móeten jullie kennen’.

Monsieur Lazhar werd genomineerd voor een Oscar voor beste niet-Engelstalige film en tot publieksfavoriet verkozen op het Filmfestival Rotterdam. Regisseur Falardeau schreef zelf het scenario, naar een theatermonoloog van zijn landgenote Evelyne de la Chenelière. Zijn filmversie is hartverwarmend op die in veel schooldrama’s gebruikelijke en wat conventionele wijze: na de eerste frictie groeien leraar en leerlingen snel naar elkaar toe en blijkt vreemde eend Lazhar een modeldocent/migrant.

Avontuur
Op de confronterende openingsscène na weinig schokkend, maar Falardeau bezit een fijn oog voor de kleine tegenstellingen, vooroordelen en nuances die het menselijk handelen kleuren. Ook, of juist, met de beste bedoelingen kunnen mensen elkaar kwetsen, zo blijkt in Monsieur Lazhar.
Zoals de charmante lerares Claire, die over Lazars vlucht uit Algerije spreekt als spannend avontuur, onwetend van alle ellende die haar collega achter de rug heeft. Hoofdrolspeler Fellag weet pijn te leggen in een enkele glimlach.
Tegelijk werpt Falardeau een prikkelende blik op het hedendaagse onderwijs. Een matriarchaat is dat, waar ruw spel tussen jongetjes niet getolereerd wordt en de druk van schoolinspectie en veeleisende ouders het gezond lerarenverstand soms in de weg staan.

Zo dient fysiek contact tussen docent en leerling, ook van troostende aard, zo veel mogelijk vermeden te worden, om mogelijk conflicterende situaties te voorkomen. Uiteraard breekt het over het geheel vaardig geregisseerde melodrama Monsieur Lazhar met zulke wetten.

Bor Beekman in de Volkskrant − 15/03/12

Zie ook FilmMagie nr. 623