Le gamin au vélo

Hij is opnieuw ontroerend en intens, de nieuwste van de gebroeders Dardenne, maar er is ook plaats voor zonlicht, muziek en een echte ster, de Belgische Cécile de France. Le Gamin au vélo werd in Cannes gepresenteerd. Het is de vijfde keer op rij dat de broers mochten deelnemen aan de competitie, die ze al twee keer wonnen. “Deze film is fictie die échte vragen stelt aan de toeschouwer.”

Het verhaal: Cyril (rol van Thomas Doret) wordt binnenkort twaalf. Hij heeft slechts één idee in zijn hoofd: zijn vader terugvinden die hem ‘voorlopig’ geplaatst heeft in een opvang¬tehuis. Toevallig ontmoet hij Samantha (rol van Cécile de France), die een kapsalon heeft. Zij wil Cyril, op zijn eigen verzoek, wel bij haar in huis nemen tijdens de weekends. Maar Cyril ziet de liefde van Samantha nog niet. Nochtans heeft hij die liefde nodig om zijn woede tot bedaren te brengen.

De Dardennes hebben nog maar eens een mooie, sterke en aangrijpende film afgeleverd. Maar er zijn ook opvallende verschillen met hun vorig werk. Er zit dit keer zonlicht in hun film.

Luc: “Aan het einde van de film is er die kleine barbecue, aan de oever van de rivier. Er is bijvoorbeeld ook dat fietstochtje langs het water. We wisten dus op voorhand dat we zo veel mogelijk zon en goed weer zouden nodig hebben. Maar dit is nu eenmaal België. Daarom hebben we vorig jaar speciaal in augustus en september gedraaid, vroeger dan gewoonlijk. Dat heeft het ook mogelijk gemaakt om de film nu al in mei uit te brengen. De vorige keren waren onze films net op tijd klaar voor Cannes, maar dan moest al het werk voor de release nog gebeuren.”

Jullie hebben al een film met ‘enfant’ in de titel en François Truffaut heeft indertijd, over een ander onderwerp, de film L’enfant sauvage gedraaid. Maar eigenlijk kan de jonge Cyril ook wel un enfant sauvage genoemd worden?

Jean-Pierre: “Ja, Cyril is inderdaad een wild kind. En in de loop van de film zal hij door de liefde van Samantha gekalmeerd worden. Tot rust komen. Zachter worden. Minder wild. Dat is eigenlijk de rol van Samantha in dit verhaal. Zij zal Cyril zijn kindertijd terugschenken. Zij zal van hem een gelukkig kind maken.”

Jullie weigeren uitdrukkelijk redenen te geven waarom Samantha doet wat zij doet.

Jean-Pierre: “Om kracht te geven aan wat Samantha allemaal doet, vonden wij dat we zeker geen verklaringen moesten gaan zoeken die gelieerd zouden zijn aan de persoonlijke geschiedenis van Samantha, aan een of ander verlies of trauma. Neen, Samantha houdt van dat kind. Voilà. Dat was precies de uitdaging die Cécile de France als actrice moest waarmaken. We hebben haar gezegd: ‘Het publiek zal moeten aanvaarden wat Samantha doet, omdat jij het bent die het doet’. Zij moest voor een soort evidentie van het hele gebeuren zorgen. Zij moest het licht aanbrengen dat over die jongen zou schijnen. Een andere verklaring is niet nodig. In het begin is er een scène waar Cyril zich in de wachtzaal bij de dokter aan Samantha vastklampt.”
Luc: “Ze vallen allebei op de grond. En ze liggen daar als een soort geïmproviseerde, toevallige piëta. Zij kijkt hem aan en er gebeurt iets.”

Jean-Pierre: “Dat leek ons voldoende om het verhaal in gang te laten schieten. En de kijker zou wel volgen.”

Andere nieuwigheid naast het zonlicht: er zit hier en daar een flard muziek in de film, zoals dat prachtige adagio van Beethoven. Een eerste keer, terwijl de jongen slaapt, klinkt die muziek bijna als een soort hemelse streling.

Jean-Pierre: “Dat waren zaken waar we al tijdens het scenario aan gedacht hebben. Maar bij de montage hebben we het eerst opnieuw weggehaald. De uittreksels die we gekozen hadden, waren te lang. Het werkte niet. We hebben dan andere stukjes gebruikt. In de film gestoken, er weer uitgehaald. Geen paniek. We hadden tijd om het uit te proberen.”
Luc: “We hebben uiteindelijk muziek gebruikt waar een soort troostende zachtheid van uitging.”

Nog iets nieuws: jullie hebben voor het eerst de vrouwelijke hoofdrol aan een bekende actrice gegeven.

Jean-Pierre: “Van bij het begin van dit project hadden we al gezegd dat we dit keer met een actrice wilden werken die al bekend was. We wilden uitproberen of we zo iemand al dan niet een plaats konden geven in onze wereld.”
Luc: “En het is inderdaad gebleken dat een ster als Cécile de France in dit verhaal niet als un corps étranger, een vreemd lichaam overkomt. Cécile is wel degelijk een Belgische actrice. Voor deze film heeft ze bijvoorbeeld haar spreektempo een beetje vertraagd om niet te Frans over te komen.”

Zelfs in zijn afwezigheid blijft de vader een belangrijk personage in Le gamin au vélo. Vaderfiguren spelen een belangrijke rol in jullie werk.

Jean-Pierre: “Dit keer gaat het verhaal nochtans over een vader én een moeder, ook al is het niet de biologische moeder. Samantha is in dit geval zelfs een beetje allebei: zowel de moeder als de vader. Maar het is inderdaad waar dat de vaderfiguur regelmatig opduikt in onze films.”
Luc: “Ik weet eigenlijk zelf niet waarom dat steeds weer gebeurt. We beginnen met de constructie van een verhaal en na verloop van tijd moeten we constateren: ‘Daar heb je hem weer, de vader’. Maar het is zeker niet iets waarin we origineel zijn. We bevinden ons daarmee in de lijn van veel filmverhalen. Het is een lange, héél lange traditie.”
Jean-Pierre: “De relatie tussen vader en zoon maakt gewoon deel uit van het mens-zijn.”

Uit het interview van Jan Temmerman in De Morgen 14 mei 2011

Zie ook FilmMagie nr. 615