Jimmy P.

Psychoanalyse lijkt van het scherm niet weg te slaan. Dankzij Woody Allen is ze nooit helemaal weggeweest, maar het lijkt er sterk op dat ze na het overroepen A Dangerous Method en het ondergewaardeerde The Master aan een revival bezig is.

De uitkomst is geen gegarandeerd succes, maar Arnaud Desplechin waagde zich met een gelijksoortig concept aan de verfilming van het gelijknamige boek van psychoanalist Georges Devereux.
Devereux tekende van naaldje tot draadje het volledige behandelingsproces op van zijn patiënt James Picard, een Blackfootindiaan. Deze Jimmy P is niet helemaal zichzelf meer. Hij heeft aanvallen van hoofdpijn, momenten van blindheid en vlagen van duizeligheid. Sommige artsen voeren het terug tot WOII, waar hij als soldaat een klap op zijn hoofd heeft gehad. Anderen menen dat het om een vorm van schizofrenie gaat. Ten einde raad, belt het afdelingshoofd de etnoloog/psycholoog Devereux op die al ervaring had met de Mojave-indianen. Devereux hield er voor die tijd een relatief ongebruikelijke methode op na, maar is duidelijk freudiaans geïnspireerd.

Vriendschap

Regisseur Desplechin slaagt erin twee volkomen verschillende acteerstijlen te verenigen in deze dubbele hoofdrol van Mathieu Amalric (Devereux) en Benicio Del Toro (Jimmy P). Visueel strak en rustig wisselt hij grote plans met close-ups af om traag, maar zeker niet één, maar twee geesten bloot te leggen. De kleine, nerveuze Devereux wil – op het irritante af – empathisch te werk gaan en de sympathie van zijn patiënt wekken. Jimmy P is een beer op sokken die aanvankelijk niet meegaat in de pogingen van Devereux om het ijs te breken. Hij bloeit beetje bij beetje open, nooit helemaal, en pas nadat Devereux met een vriendin opdaagt. Terwijl Devereux Jimmy P aan zijn vragen onderwerpt, cijfert hij nadrukkelijk zichzelf weg, ook al heeft hij overeenkomstige turbulenties in zijn verleden gekend. Devereux zal ook naar zijn eigen ware zelf moeten graven. Zo groeit de arts-patiëntrelatie uit tot een vriendschap waarbij beide heerschappen elkaar even hard nodig hebben.

Jimmy P. speelt maximaal de subtiliteit van stilzwijgende, maar veelbetekenende blikken en gebaren uit. Daar neemt het zijn tijd voor. Een uitgekiend design van decor en kostuums, beheerst camerawerk en de knappe dramatische score van Howard Shore staan niet in de weg dat de twee acteurs het voortouw mogen nemen en één van hun beste vertolkingen neerzetten.

Nico Krols in De Morgen 10 september 2013

Zie ook FilmMagie nr. 637