I, Daniel Blake

Hedendaagse schreeuw om humanisme

I, Daniel Blake laat het failliet van de verzorgingsstaat zien met een perfecte mix van understatement, humor en tragiek.
I, Daniel Blake is een moderne J’accuse. En dat is niet gek voor wie het werk van regisseur Ken Loach en scenarist Paul Laverty de laatste jaren heeft gevolgd. Ze maken herkenbare en aangrijpende films met een sterke sociale boodschap.

Hun Gouden Palm-winnaar I, Daniel Blake is een open brief in filmvorm over zo’n waargebeurd verhaal, over een man die om administratieve redenen uit het systeem gestoten wordt. Loach en Laverty schrijven hun brief niet alleen voor de autoriteiten en de bureaucraten die vergeten dat zij, net zoals de mensen over wie zij oordelen, zelf mensen zijn. Ze schrijven hem ook als steuntje in de rug voor de miljoenen mensen die door werkloosheid, ziekte of familieomstandigheden allemaal Daniel Blake zijn.

Het verhaal volgt een sober melodramatisch stramien: een schrijnwerker van middelbare leeftijd mag na een hartaanval van de artsen nog niet werken, maar wordt door de niet-medisch geschoolde „gezondheidsmedewerker” van de sociale dienst toch goedgekeurd. Klassiek dilemma: luisteren naar de dokter betekent geen inkomen, de regels van de sociale dienst volgen betekent gezondheid op het spel zetten of solliciteren onder valse voorwendselen. En dan te bedenken dat deze Daniel weer aan de slag wíl.

Een uurtje vrachtwagens lossen voor 3,79 pond.

Hij is wel iemand die zich bevindt in een wereld die de meeste mensen met een vaste baan zich niet kunnen voorstellen: die van zelfstandigen-zonder-personeel, interimmers en andere moderne vormen van arbeidsonzekerheid. Door zijn ogen neemt de film je mee langs en onpersoonlijke kantoren, verveloze sociale huurwoningen en laat hij je kennismaken met mensen voor wie de enige kans op werk betekent een uurtje vrachtwagens lossen voor 3,79 pond.

Daniel Blake is iemand voor wie het helemaal geen moeite kost om anderen te helpen. Hij ontfermt zich over alleenstaande moeder Katie, die gedwongen vanuit Londen naar Newcastle is moeten verhuizen. Wie denkt dat deze gedeelde smart op een zoetsappig einde afstevent, heeft het mis. De smart wordt gedeeld, maar de toeschouwer krijgt een dubbele portie miserie, vertrouwd voor iedereen die weleens verdwaald is geraakt op de website van het Centrum voor Werk en Inkomen.

Het systematische verdacht maken van iemand die niet in het systeem past. De newspeak van semi-overheidsinstanties: een sanctie is een korting en een boete is iets waar iemand voor betaalt met geld dat hij niet heeft. Het gemak waarmee de failliete verzorgingsstaat z’n verantwoordelijkheden heeft geoutsourced. I, Daniel Blake laat het zien met een perfecte mix van understatement, humor en tragiek. Mijn eerste tranen kwamen toen Daniel de kinderen van Katie uitlegde hoe je van een bakblik, waxinelichtjes en bloempotten een kacheltje kan maken. Dit is de meest humanistische film van het jaar.

Dana Linssen in NRC 22 november 2016

Zie ook FilmMagie nr. 668