Half Nelson

Filmmagie nummer XXX: Ga naar de bespreking

Hieronder de bespreking bij de voorstelling van FilmMagie Antwerpen

VERHAAL

In Ryan Flecks HALF NELSON leeft leraar Dan Dunne in twee werelden: hij is een gedreven leraar, maar ook een crackverslaafde. Zijn lessen draaien om de strijd tussen tegengestelde krachten die ook hemzelf in bedwang houden. Films over een idealistische leraar (m/v) die in een hopeloze klas komt te staan: ze zijn sinds 1955 met BLACKBOARD JUNGLE een genre op zich geworden. Ook HALF NELSON lijkt op het eerste gezicht zo'n film te zijn, maar overstijgt uiteindelijk de conventies en de clichés.
Dan Dunne is een bevlogen geschiedenisleraar. De collega's op zijn middelbare school in een achterstandswijk in Brooklyn, grotendeels bevolkt door 'kansarme jongeren', zijn al blij als hun leerlingen komen opdagen. Maar Dunne (Ryan Gosling) wil zijn klas dialectiek bijbrengen, geschiedenis als opeenvolging van botsingen tussen tegengestelde krachten; zwart tegen wit. Soms figuurlijk, maar meestal letterlijk: de strijd tegen de Amerikaanse sociale opdeling in klassen staat in veel van zijn lessen centraal. Hij probeert zijn leerlingen, vooral jonge zwarten en latino's, te wijzen op het belang van de recente Amerikaanse geschiedenis, zoals bijvoorbeeld de Civil Rights Movement en het studentenprotest tegen de oorlog in Vietnam.
Verwacht in HALF NELSON geen opbeurend verhaal over overwonnen achterstanden of ingeslagen rechte paden als in DANGEROUS MINDS (1995) of de recentere MTV-productie FREEDOM WRITERS (2007). Dunne leeft in een complexere en echtere wereld dan degene die in die films wordt geschetst. Hij is gedreven in zijn geschiedenislessen en als coach van het damesbasketbalteam, maar hij is ook crackverslaafde. Als hij bij uitzondering onder invloed lesgeeft, verandert zijn betoog voor de klas in een onbegrijpelijke stroom van woorden, gedachten en verdenkingen.
En als leerlinge Drey (Shareeka Epps) hem na afloop van een basketbaltraining high in de kleedkamers vindt, is de kans dat hij haar uit de goot zal trekken ook wel verkeken. En die kans was toch al klein: Drey's broer zit in de gevangenis voor dealen, en zijn baas Frank (Anthony Mackie) verwacht dat zij het werk overneemt.

SCENARIO

Het element van de hegeliaanse dialectiek van ontwikkeling en vooruitgang via tegenovergestelde krachten is het vermelden waard omdat het aantoont hoe intelligent en subtiel het originele scenario van regisseur Ryan Fleck en producente Anna Boden - dit is pas hun eerste langspeelfilm - in elkaar steekt. Zowel het leven van Dunne als het hele verhaal van HALF NELSON verloopt via dit procédé van these, antithese en synthese.
Het beroepsleven van de charismatische leraar staat haaks op zijn privéleven. Hij kampt immers met een steeds hardnekkigere en dus gevaarlijkere drugsverslaving. Op een bepaald moment wordt hij, in de toiletten op school, door een van zijn leerlingen betrapt met het crackpijpje nog in zijn hand. Hoe moet het nu verder met de relatie tussen leraar en leerling, nu Drey op de hoogte is van Dunnes geheim?

METAFOREN

Regisseur-scenarist Ryan Fleck en co-scenarist Anna Boden filmden het verhaal van HALF NELSON in 2004 al als de korte film GOWANUS, BROOKLYN (vernoemd naar de wijk waar de film zich afspeelt). Ook in die film speelde Epps al de rol van Drey. Ryan Gosling schakelt in zijn rol constant tussen apathie en enthousiasme (waarvoor hij voor een Oscar werd genomineerd).
De titel HALF NELSON verwijst naar een bepaalde houdgreep in de worstelsport en is eveneens een hint naar het fenomeen van tegen elkaar botsende krachten. In het geval van Dunne is dat dan het contrast tussen enerzijds zijn maatschappelijk en pedagogisch idealisme en anderzijds het groeiende en knagende gevoel van ontgoocheling. Bij de jonge Drey is dat het gegeven dat de enige man die in haar omgeving zo'n beetje als vaderfiguur zou kunnen fungeren een drugsdealende oom blijkt te zijn. Die wil wel voor haar zorgen, maar aarzelt toch ook niet om de jonge Drey aan het werk te zetten.
Zowel Dan als Drey weigeren volwassen te worden.
Drey snoept lollies en heeft een kinderfiets, in de hoop haar onafwendbare toekomst te ontlopen. Dan kauwt kauwgom en draagt een rekenmachinehorloge om maar zo lang mogelijk in zijn jeugd te kunnen blijven hangen. Of ze ooit uit hun houdgrepen zullen ontsnappen, zoals Dunne's ex Rachel deed, blijft onduidelijk. HALF NELSON onthoudt zich van makkelijke antwoorden, en biedt in plaats daarvan een blik op een echt, complex leven.

Nico Krols

www.filmmagie-antwerpen.be