Far from Heaven

VERHAAL

Herfst, 1957. Met bombastische muziek, een pastelkleurige omgeving en dito mensen begint een film die de mooie en vriendelijke sfeer van de Verenigde Staten in het midden van de vorige eeuw weergeeft. Julianne Moore is Cathy Whitaker, een model huisvrouw wiens man het hoofd is van Magnatech (een bedrijf dat televisies verkoopt) en wiens kinderen tot in het detail keurig worden opgevoed. De middle-class van een natie in bloei wordt zorgeloos voorgesteld. Cathy organiseert leuke avonden met haar vriendinnen, waarbij op een gemoedelijke manier ‘wereldschokkende’ zaken worden besproken. Het enige vervelende in haar ideale leventje is het vele overwerken van haar man Frank (Dennis Quaid). Als hij wederom laat weten dat hij laat thuis zal zijn, bedenkt ze dat het leuk is hem zijn eten te brengen. Cathy betrapt Frank met een andere man! In plaats van uit te barsten, doet ze het probleem slechts als een ziekte af. Frank denkt daar hetzelfde over en gaat in therapie. Hij weigert hier echter met zijn vrouw over te praten en kan haar alleen beloven dat alles goed zal komen. Cathy heeft op haar beurt vriendschap gesloten met de nieuwe tuinman, een ‘negroïde’ man. Dit wordt anno 1957 niet geaccepteerd en het duurt niet lang voor er commentaar uit de omgeving op volgt. Tuinman Raymond Deagan (Dennis Haysbert, bekend als de senator uit de televisieserie 24) beseft als geen ander de situatie waar hij en Cathy zich in begeven. Haar wereld accepteert die van hem niet en vice versa. Vanuit de rol van de ondergeschikte heeft hij echter door hoe de verhoudingen liggen. Zolang hij of Cathy er geen probleem mee hebben is het niet hun probleem, maar dat van anderen. Voor de buitenwereld komt dit echter vreemd over, want de man van Cathy doet ook al zo vreemd de laatste tijd.

SIRK = STIJL

Het eerste dat opvalt aan Far From Heaven is de stijl van filmen, ontleend aan Douglas Sirk, die zelf in de jaren vijftig actief was. De Amerikaanse onafhankelijke cineast Todd Haynes, bekend van ‘Safe’ en ‘Velvet Underground’ heeft zich voor zijn nieuwste film laten inspireren door de werken van Douglas Sirk. Deze Duitser maakte in de jaren ’50 naam met de typische Amerikaanse melodrama’s, die bij de critici op weinig enthousiasme konden rekenen, maar veel succes kenden bij het grote publiek. De grote aantrekkingskracht van films als ‘Imitation of Life’ en ‘There’s Always Tomorrow’ was natuurlijk de zekerheid dat je de bioscoop niet met droge ogen zou verlaten. Sirk stelde (welstellende) vrouwen centraal die in emotionele nood kwamen te verkeren, doordat hun verlangens in het leven haaks kwamen te staan op de (strenge) sociale verwachtingen. De door klasseverschillen, racisme en klassieke rolpatronen beheerste maatschappij vormde meedogenloze grenzen voor de personages, waardoor de verhalen steevast op een unhappy end afstevenden.

Critici veroordeelden de tranerigheid, maar nu maakt Sirks oeuvre deel uit van de populaire Amerikaanse (film)cultuur, en krijgt hij de erkenning die hij verdient. Sirk – ironie was hem niet vreemd – voerde immers met opzet oppervlakkige en dwaze personages op, om hen omwille van hun vooroordelen en materialisme te veroordelen. Hij bracht de dialogen en gebeurtenissen zo theatraal mogelijk in beeld, en creëerde, mede door zijn opmerkelijk koloriet, een unieke kunstmatigheid, die in feite een prachtige abstrahering is van de welvarende jaren ’50, met smetteloze gazons, keukens met de eerste technologische snufjes en modelgezinnen.

REGIE EN ACTEURS

Todd Haynes’s versie van een Sirk-film, bevat, zowel narratief als technisch, elk element dat die films typeert, en zou dus al snel als een pastiche bestempeld kunnen worden. Dat zou echter een minderwaardige benaming zijn, want Haynes maakte er een weergaloze, gewaagde ode van, die op alle vlakken uitmunt.

De acteurs geven mooie karikaturale uiting aan hun personages, zonder in te veel overdrijving te vervallen. Het is de schoonheid die met een vleugje flair wordt gebracht, waarbij niets te ver wordt doorgevoerd. Julianne Moore weet een prima beeld te geven van de huismoeder en de bijrollen van Quaid, Haysbert en Viola Davis als de hulp in de huishouding Sybil, maken het beeld van een modaal gezin in de jaren vijftig compleet.

Enerzijds tilt Haynes, door het simpele, maar sterke verhaal te injecteren met bepaalde taboes, het drama naar een hoger, realistischer niveau, zonder de diepdroevige sfeer van zijn voorbeelden te verliezen. Cathy wint, door haar metamorfose van moederlijke Barbie naar ontvoogde persoonlijkheid, langzaamaan het hart van het publiek. Haar door en door tragische strijd is niet minder dan hartverscheurend. Julianne Moore, misschien wel de beste Amerikaanse actrice van het moment, is weergaloos in de slachtofferrol, en haar prestatie draagt dan ook in grote mate bij tot de treurige ontsteltenis die zich van het publiek meester maakt tijdens de film. De rest van de cast is al even indrukwekkend, en alle acteurs weten met hun gebaren en mimiek precies de grens tussen camp en authenticiteit te bewandelen, hetgeen de film belet over te slaan naar melige kitsch of overladen tragiek.

Haynes overtuigt zelfs de hardnekkigste cynicus door een filmisch perfecte wereld te creëren zoals we er nog maar zelden een gezien hebben. De sets en kostuums zijn onberispelijk en uiterst gedetailleerd weergeven, en de film baadt in wondermooie herfstkleuren. Die lopen, net als de oorstrelende, indringende score van Elmer Bernstein (intussen al 80!) prachtig parallel met de emoties van de personages. Haynes laat zijn camera, net als Sirk, schijnbaar doelloos rondwentelen, maar bereikt er wel een ultieme betrokkenheid mee. Afgewerkt met een passende generiek, is het geheel op zijn minst verrukkelijk te noemen.

Bewerking van de teksten van
Sven De Schutter op www.kutsite.com en
Gejo Hoogeveen op www.xi-online.nl

Nico Krols, medewerker FilmMagie-Antwerpen

Zie ook F&Tv 531