Elle s'appelait Sarah

Brussel. In een chique hotel aan de Louisalaan ontmoeten we de Frans-Britse Tatiana de Rosnay die acht jaar geleden ‘Sarah’s key’ schreef. Haar boeken vallen in de categorie die je easy reading zou kunnen noemen. Aan bestsellers ligt zelden uitgesponnen literaire doorwrochtheid ten grondslag, maar nu en dan blijkt dat ze degelijke films kunnen opleveren. De Rosnay zit kaarsrecht voor ons. Ze roert in haar thee, en maalt er niet om: “ik wil in de eerste plaats mijn lezers boeien.” Wereldwijd verkocht zij een slordige 2,4 miljoen kopijen van het holocaustdrama dat opgehangen is aan een schandvlek in Frankrijks nationale geschiedenis.
Die zwarte vlek is in boek en film overigens het enige dat waar gebeurd is, maar niet elke Fransman geweten wil hebben. Op 16 en 17 juli 1942 pakt de Franse politie in Parijs meer dan tienduizend Franse joden op en collecteert hen in de Vélodrome d’Hiver in afwachting van hun deportatie.

Feit in de fictie
In Elle s’ appelait Sarah sluit Sarah, net voor ze met haar ouders wordt weggevoerd, haar broertje op in een kast. Ze neemt de sleutel mee, overtuigd dat ze hem even later weer kan bevrijden. Maar eens ze doorheeft dat ze niet naar huis zullen terugkeren zoekt ze wanhopig, terwijl de klok onverbiddelijk tikt, naar een manier om toch terug te gaan en de kast te openen.
Het verhaal van de jonge Sarah en haar broertje is fictie. Tatiana de Rosnay: “Het enige dat ik bij dit verhaal, helaas, niet heb verzonnen zijn de feiten die zich hebben afgespeeld in de Vélodrome d’Hiver in Parijs. Wat daarbinnen is gebeurd, de scheiding van ouders en kinderen, de deportatie die erop volgde, heeft zich allemaal voorgedaan op de manier zoals je het in de film hebt gezien. Foto’s zijn er in de velodroom van het incident nooit gemaakt. Ik heb me gebaseerd op getuigenissen van mensen die het overleefd hebben en op tal van schriftelijke bronnen. Het gegeven ligt zo gevoelig in mijn land dat ik me niet kon permitteren er geen uitgebreide en accurate research naar te doen. Maar de hoofdfiguren, zoals Sarah Starzynski zelf, zijn voor het grootste deel verzonnen.. Maar het valt op dat veel lezers geloofden dat Sarah echt geleefd heeft. Ik denk ook dat het echt gebeurd zou kunnen zijn.”
Ook al pivoteert het hele verhaal op het verschrikkelijke voorval in wat kortweg de Vel d’Hiv wordt genoemd, de Rosnay wil niet gezegd hebben dat ze een boek over de holocaust heeft geschreven. “Oké, ik kan verdragen dat ik mee help aan de boodschap dat we de oorlog nooit mogen vergeten, maar ik wilde een boek schrijven over een vrouw die een familiegeheim ontdekt. Het wedervaren in het heden van de journaliste geraakt gelinkt aan wat er in de Vel d’Hiv is gebeurd en dat geeft haar leven een dramatische wending. En parallel daaraan wilde ik het hebben over een man wiens leven een draai krijgt door te vernemen wie zijn moeder was. Ik wilde wel iets doen met het gegeven van de Vel d’Hiv omdat het al die tijd onbesproken is gebleven.”
Toch houdt de Rosnay er niet van dat we haar boek en de film een Holocaustdrama noemen. “Definieer het hoe je wil, maar het gaat desondanks niet over de Holocaust. Voor mij gaat het in de eerste plaats over wat zich vandaag afspeelt. Het toont de littekens van het verleden en hun pijnlijke familiegeheimen.”
Daarom is Elle s’appelait Sarah een gefictionaliseerde roman die het thema Holocaust aanwendt om een emotioneel verhaal aan de man te brengen.

Detective
Zowel boek als film zijn opgebouwd als een detective wat het verhaal meteen een stevig tempo inblaast. “Al mijn boeken hebben eenzelfde ritme. Ik probeer mijn lezers niet te vervelen. Die stap-voor-stap-ontdekkingstocht van de personages houdt het ook voor de lezer boeiend.” Een historie neerpennen die nauw aan je hart ligt, is één ding. Het aan een filmmaker overlaten om er zijn ding mee te doen, is een ander. De Rosnay was er beducht voor, maar nu ze de film vier keer gezien heeft op evenveel premières, is ze opgelucht. De structuur van het boek bleef behouden. Ook voor het overige zijn de verschillen minuscuul. “Ik heb het geluk gehad te kunnen samenwerken met mensen die ik kende en kon vertrouwen. En laat het overigens maar de film van Gilles zijn, zolang het verhaal gekend is, kan ik er mee leven dat dit Gilles’ Sarah wordt.”

Ingekorte tekst van interview door Nico Krols

Over de verfilming
Emotierijke scripts verdragen weinig toevoeging van emotionele vertolkingen, mooifilmerij of aanzwellende soundtracks. Het is dat precaire evenwicht dat regisseur Gilles Paquet-Brenner opvallend goed aanhoudt in Elle s’appelait Sarah. Dit is een gevoelig verhaal dat met de gepaste sensitiviteit verteld wordt. Paquet-Brenner balanceert tot op de grens van het larmoyante, maar het is vooral dankzij de fijnbesnaarde vertolkingen van een talentrijke cast dat de ontroering niet wordt opgedrongen. Kristin Scott Thomas draagt de film moeiteloos. Zij is alweer weergaloos als een vrouw die zich sterk moet houden en weet de kijker te raken op de zeldzame momenten dat ze uitbarst. Mélusine Mayance die de jonge Sarah speelt in het ingebedde verhaal, steelt de show met een intense vertolking. Je zou haast vergeten dat de volwassen Sarah eveneens sterk wordt neergezet door Charlotte Poutrel, en dat er nog klasbakken meespelen zoals Niels Arestrup, Dominique Frot en Aidan Quinn.

Nico Krols in De Morgen

Zie ook FilmMagie nr. 609