Dolor y Gloria

Een venster naar de ziel van Pedro Almodóvar

’Dolor y gloria’ is een film over kleuren, over vriendschap, over rugpijnen en hoofdpijnen en glorieuze overwinningen, over moeders, over kunst en het echte leven, over liefde en gemiste kansen en is uiteindelijk, zoals bijna alles, een verhaal over tijd. Elke film die Pedro Almodóvar de afgelopen veertig jaar heeft gemaakt, was persoonlijk, maar dit is een openbaring. Een venster naar zijn ziel. Een psychogeografie.
Zo begint de film, ruwweg: bij de priesters, waar de kleine Salvador Mallo dankzij z’n engelachtige stem alleen maar hoeft te zingen en alle andere vakken over mag slaan. Pas als man ontdekt hij de geografie en het land waarin hij woont, vertelt de voice-over, en zodoende ook dan pas zijn eigen geest. Die voice-over is van een oudere Mallo, gespeeld door Antonio Banderas in een van z’n beste rollen ooit. Hij gaat dagelijks gebukt onder rugpijn en depressie en leeft voornamelijk in zijn verduisterde appartement in Madrid. Werken lukt niet meer.
Een nieuwe vertoning door de Spaanse Filmoteca van zijn film ‘Taste’ brengt Mallo weer terug bij Alberto Crespo, de acteur waarmee hij lang geleden een vriendschap verbrak. Soepel gaat het nog altijd niet tussen de twee, maar via Crespo komt Mallo wel in aanraking met heroïne. Een drug die zijn geplaagde lijf eindelijk rust geeft en die hem terugbrengt bij een oude theatermonoloog over verslaving.
Het zijn ontmoetingen die de plot niet zozeer voortstuwen maar kleine duwtjes geven, waardoor Mallo zich langzaam en twijfelend in een nieuwe richting begeeft. De dood van zijn moeder enkele jaren eerder, in flashbacks gespeeld door Penélope Cruz, is hij nog steeds niet te boven, zegt hij ergens laat in de film. Kleine bekentenissen in bijzinnen tekenen de man. Mooi hoe je door de manier waarop Banderas beweegt en kijkt zijn pijn voelt.
Zo is Dolor y gloria subtiel ook een heel fysieke film. Maar dit is Almodóvar: tegenover het getergde lichaam staan de verleidelijke kleuren die bijna elk frame vullen en die het verhaal lichter doen lijken dan het is. Dit is een filmmaker voor wie kleur een essentieel ingrediënt van het leven is.
Na aanvankelijke tegenzin mag Crespo de theatermonoloog van ‘Verslaving’ opvoeren en zo wordt weer een laag aan het verhaal toegevoegd. Banderas speelt Almodóvar. Crespo speelt Banderas’ versie van Almodóvar. Zo kijkt Almodóvar in verschillende spiegels naar zichzelf. Zonder ooit vol van zichzelf te zijn of medelijden met zichzelf te hebben. Dolor y gloria is geen seconde een film over iemand anders, maar steeds ook een film over iets groters dan Pedro Almodóvar.
Het kunnen de kleuren zijn, het kan het spel van Banderas zijn. Waarschijnlijk is het alles. Maar het is opmerkelijk dat je na bijna twee uur het liefst nog veel langer naar dit leven kijkt.

RONALD ROVERS in Trouw, p. 40 – 19 Sep. 2019

Zie ook FilmMagie nr. 696