Dolls

In Dolls grijpt Takeshi Kitano terug op het Japanse traditionele bunraku-poppentheater dat vooral in de streek rond Osaka populair is. Hij gebruikt de band tussen pop en poppenspeler als metafoor voor de liefde en de filmmakerij. De marionetten in het Japanse bunraku- poppentheater zijn meer dan levensgroot. Ze worden voortbewogen door drie in het zwart geklede spelers en vergezeld van een muzikant en een verteller. De spelers bevinden zich soms op een apart podium, soms zijn ze op het toneel aanwezig en daardoor met de bewegingen van de pop verbonden.
Net als alle Japanse theatervormen kent ook het bunraku zijn eigen verhalen. Traditioneel vertellen de poppenspelers tragische liefdesgeschiedenissen met een sociale context.

Kitano brengt een zeventiende-eeuws toneelstuk over de zelfmoord van een liefdespaar naar drie hedendaagse liefdesrelaties met een gelijklopend thema. Daarmee draait hij de werking van een geabstraheerde kunstvorm als het poppentheater om.

Niet de kunst werpt een verhelderend licht op de realiteit, maar de werkelijkheid wordt gebruikt als illustratie bij de kunst.

Dolls is een buitenbeentje in de filmografie van Takeshi Kitano (Hana-bi, Kikujiro), door zijn aan het bunraku-theater ontleende thema van de fatale liefde, maar ook door zijn strenggekleurde stilering. In de strak gestructureerde film staan de verhalen van Kitano voor de seizoenen en de stadia van het menselijk leven. Het beeld van twee geliefden, die voor eeuwig gedoemd zijn te zwerven terwijl ze door een rode zijden draad voor altijd aan elkaar vast zullen blijven zitten, is door Kitano onvergetelijk gefilmd. Het is een metafoor in een symbolische film. Zoals bunraku-pop en -poppenspeler niet zonder elkaar kunnen, zo zijn geliefden gebonden. Zo zijn ook de verteller en zijn verhaal, of de filmmaker en zijn onderwerp van elkaar afhankelijk. De een kan niet zonder de ander. Het gaat erom elkaar niet te verstikken. Als rode draad door de verhalen in Dolls loopt de niet erg schokkende observatie dat alles wat we doen een effect op ons leven heeft, en dat gevoel en verstand een strijd aangaan als de juiste beslissingen moeten worden genomen.

In Dolls lijkt Kitano meer geïnteresseerd in de manier waarop hij dit constateert, dan om de inhoud van de boodschap zelf.

Filosofisch blijft de film erg trouw aan een bijna Confuciaanse boodschap van de gulden middenweg. Overweldigende landschapsfotografie, zwierige kostuums van modeontwerper Yohji Yamamoto, de overrijpe kleuren van de vier seizoenen, er is weinig op af te dingen, behalve dat Kitano is blijven steken in een formele fascinatie voor zijn verhaal.

Psychologie en emotie zijn verbannen. Het lijkt erop dat hij heeft willen bewijzen niet alleen van grijs en blauw te houden, maar ook van rood en groen, dat hij niet alleen kogelregens kan filmen, maar ook het wervelen van herfstbladeren.
Het tempo van de film ligt dan ook ongeveer zo hoog ligt als het botten van de bomen.

Nico Krols, FilmMagie-Antwerpen

naar Dana Linssen in de Filmkrant April 2003, nr 243
en Philip French in The Observer, Sunday June 1, 2003

Zie ook Film & Televisie nummer 531