FilmMagie-logo-white

Cold Case Hammarskjöld

(2019,
DNK, NOR, SWE, BEL)
(2019,
DNK, NOR, SWE, BEL)
7 januari 2020

Regisseur

Mads Brügger

Producer

Scenario

Mads Brügger

Acteurs

Mads Brügger, Göran Björkdahl en Dag Hammarskjöld als henzelf

Cinematografie

Tore Vollan

Montage

Nicolás Nørgaard Staffolani

Muziek

John Erik Kaada

Prijzen

9 prijzen o.a. op Sundance Film Festival en München Film Festival 2019

Filmduur

128 min

In het ophefmakende Cold Case Hammarskjöld tracht documaker Mads Brügger op een ongebruikelijke manier een van de grootste naoorlogse mysteries op te lossen.

Geïntrigeerd door de bevindingen van de Zweedse onderzoeker Göran Björkdahl buigt de Deen Mads Brügger zich over de dood van VN-secretaris-generaal Dag Hammarskjöld. Die stierf in september 1961 in een vliegtuigcrash in het Zambiaanse Ndola. Was het domweg een ongeluk of werd het vliegtuig neergehaald? Al 57 jaar proberen onderzoeksjournalisten, onderzoeksteams, historici, amateur-detectives en complotdenkers die vragen te beantwoorden. Alleen al de context spreekt tot de verbeelding. De activistische Hammarskjöld wilde in Ndola rebellenleider Moïse Tshombe overtuigen om Katanga weer toe te voegen aan het pas onafhankelijk geworden Congo. De provincie had zich met de steun van grote mijnbedrijven en Belgische huurlingen afgescheurd. Verschillende geheime diensten volgden het conflict actief op.

Dat Brügger de Belgische piloot en huurling Jan van Risseghem aanduidt als degene die Hammarskjölds vliegtuig neerhaalde, is al lang geen spoiler meer. Binnenlandse en toonaangevende buitenlandse media hebben daar uitgebreid over bericht. Opvallender zijn de hoofdstukken over SAIMR, een paramilitaire organisatie die de moord op Hammarskjöld zou beraamd hebben en later plannen uitwerkte om de zwarte bevolking van Zuid-Afrika te decimeren door er het aidsvirus te verspreiden. Geen scenarist of spionageschrijver die het zo gek durft te bedenken. Allicht betreft het een complottheorie, maar Brügger sleurt wel een getuige voor de camera met stellingen die verder onderzocht moeten worden.

Even fascinerend en voor discussie vatbaar als de journalistieke queeste is de uitdagende, sluwe vorm, de hoogst ongebruikelijke methodiek en de technieken waarmee hij van Cold Case Hammarskjöld een spektakelstuk maakt. Brügger voert zichzelf op met zelfspot en stalen kloten. In neokoloniaal uniform dicteert hij aan twee zwarte secretaresses het scenario of probeert hij de wrakstukken op te graven. Met veel poeha probeert hij mensen uit hun kot te lokken en de zaken in beweging te krijgen. Met het overenthousiasme van een kind springt hij op details die recht uit Koude Oorlog-fictie lijken te komen. Die speelse aanpak is niet alleen goed voor het entertainment, Brügger geeft zo ook indirect mee dat men nooit vies is geweest van wat cinema (in de betekenis van misleiding) om mist te spuien of de aandacht af te leiden van de ware toedracht. Dat maakt Cold Case Hammarskjöld excentriek, maar lang niet getikt.

Niels Ruëll in Focus Knack, 3 Apr. 2019, p. 42

Ook in FilmMagie nr. 694