Brokeback Mountain

In communistisch China geboren, in Taiwan opgegroeid en op zijn 23ste in Amerika beland. Hollywoods buitenbeentje had het niet bepaald makkelijk toen hij zijn eerste film moest regisseren. Nochtans heeft Ang Lee de stiel – en het Engels – intussen voortreffelijk onder de knie. Met de controversiële ‘homowestern’ Brokeback Mountain sleepte de regisseur een serie Golden Globes en de Gouden Leeuw in Venetië in de wacht, om nog te zwijgen van de Oscars.
Brokeback Mountain afdoen als een ‘gay western’, zoals de berichten uit de puriteinse VS suggereerden, is ongeveer even ridicuul als een Harry Potterfilm bestempelen als een metafysische bespiegeling van het bovennatuurlijke.

Het felbejubelde meesterwerk van regisseur Ang Lee is vóór alles een universeel en hartverscheurend liefdesdrama over verlies en verlangen en het leven dat ons door de vingers glijdt.

“Mijn film is een romantische tragedie in de stijl van Romeo en Julia,” benadrukt de 51-jarige regisseur, “waarin de partners toevallig van hetzelfde geslacht zijn en de obstakels daarom anders ingevuld worden. Mijn twee hoofdpersonages, Ennis en Jack, leven in het Amerikaanse Westen van de jaren zestig, met zijn typische machowaarden. Liefde tussen twee mannen was in die tijd een taboe. De hoofdpersonages moeten hun gevoelens dus geheim houden.”

Een western is Brokeback Mountain volgens Lee evenmin. “We hebben niet te maken met de bekende stereotypen van met pistolen jonglerende kerels die zich gewelddadig een weg banen door het landschap van de Grand Canyon. Dit is een realistisch portret van het Amerikaanse Westen, dat mensen van buiten Amerika, zoals ikzelf, normaal gesproken niet zien.”

De in communistisch China geboren, in Taiwan opgegroeide en in de VS geschoolde regisseur baseerde zich voor zijn film op een novelle van de Amerikaanse schrijfster E. Annie Proulx.
Daarin brengen twee jonge cowboys de zomer door als schaapherder in het ruige berglandschap van Wyoming. Beiden hebben een ongelukkige jeugd achter de rug. Die heeft Ennis gesloten en fatalistisch gemaakt. De meer extraverte, idealistische Jack lijkt er minder door aangetast.
Verlaten in de wilde natuur ontwikkelt hun bijna woordeloze vriendschap zich tot een seksuele relatie, waarvoor ze zich aanvankelijk schamen. Maar hun gelaatsuitdrukking verraadt dat de emotie diep gaat.

Na de zomer gaan de mannen hun eigen, gescheiden weg. Jack keert terug naar Texas, waar hij het rodeorijden weer oppakt en een rijk meisje uit de omgeving huwt. Ennis sticht een gezin met zijn jeugdliefje in Wyoming en probeert als boer aan de kost te komen.

Twintig jaar lang zullen zij elkaar heimelijk blijven ontmoeten op de plek van Brokeback Mountain. Zogenaamd om te vissen. Maar in werkelijkheid is elke ontmoeting een pijnlijke poging om de vervoering van die zomer terug te vinden. De tragiek van Brokeback Mountain is dat de liefde tussen Jack en Ennis niet alleen hun eigen levens, maar ook die van hun naaste omgeving vernietigt. Omdat ze binnen de conventies van die tijd gewoonweg onmogelijk is.

Personages van wie het verlangen naar persoonlijke vrijheid op pijnlijke wijze in botsing komt met de sociale conventies, Ang Lee kan er niet genoeg van krijgen.
Welk genre hij ook aanspreekt, kostuumdrama (Sense and Sensibility), stripverfilming (The Hulk) of western (Ride with the Devil), centraal staat immer het conflict tussen individuele hartstocht en een door starre codes geterroriseerde samenleving.

© IFA  Paul Hegeman in De Morgen, 22 februari 2006

Ook in Filmmagie  nr 560