Brassed Off - Requiem voor een mijn

Het verhaal

1992. Een klein mijndorp in North Yorkshire. Terwijl de Britse Tory-regering zich opmaakt voor een nieuwe reeks mijnsluitingen bereidt de lokale brass-band zich voor op de naderende nationale competitie. Verschillende leden vrezen echter dat de mijn waarin ze werken gedoemd is te verdwijnen en willen de mijnwerkersband opgeven. Hun gepassioneerde en onvermoeibare dirigent, Danny, houdt echter de orde in zijn rangen. De band, die volledig uit mannen bestaat, lijkt wat ingedommeld maar vindt zijn spirit terug wanneer Gloria zich bij hen aansluit. Zij is de knappe kleindochter van een ex-bandlid en is sinds kort naar haar geboortedorp teruggekeerd.

Gloria begint een verhouding met Andy die ook in de band speelt. Hun relatie wordt onderbroken wanneer Andy en zijn collega’s ontdekken dat zij in opdracht van de overheid onderzoek verricht naar de levensvatbaarheid van de koolmijn.

De brass band wint de halve finale van de nationale competitie. De vreugde van de leden duurt echter niet lang want de meerderheid van hun collega-mijnwerkers stemt voor een sluiting van de mijn. “Wat is het nut van een mijnwerkersfanfare zonder mijn?” vraagt een bandlid zich af. Bovendien hebben ze geen geld om deel te nemen aan de finale in Londen. Op de koop toe wordt Danny, wiens gezondheid zwaar te lijden heeft gehad onder het werk in de mijnen, met een zware longkwaal in het ziekenhuis opgenomen.

De dirigent trekt zich het lot aan van Phil, zijn zoon, die bij de mijnstaking in 1984 naar de gevangenis moest en nog altijd schulden moet afbetalen. Gehaaide geldeisers hebben Phil’s huis leeggehaald. Zijn vrouw en kinderen hebben hem verlaten. Hij wil zelfmoord plegen.

Wanneer de band speelt onder het venster van het ziekenhuis waar Danny herstelt, lijkt het er sterk op dat het hun laatste concert is.

Situering

Kitchen sink dramas, zo noemt men in Engeland de films van regisseurs als Ken Loach, Mike Leigh en Stephen Frears. Het ‘arbeidersdrama’ is een typisch Britse aangelegenheid. Soms worden sociaal realistische films wat zoetsappig, maar zelden helt het emotionele over naar het sentimentele. De films kaarten dan ook meestal harde, actuele sociale onder-werpen aan en proberen de realiteit weer te geven zoals ze is: zonder verbloemingen.

Toch is Mike Herman geen nieuwe Ken Loach (o.a. ladybird, ladybird en my name is joe), al was het maar omdat Brassed Off ondanks grimmige huwelijken en  kleine betegelde tuintjes, eerder verheffend is dan desperaat. Herman schrikt in sommige sequenzen niet terug voor oeverloze sentimentaliteit.

Mark Herman beweerde vorig jaar op het Filmfestival van Gent, waar de film de publieksprijs kreeg, dat eigenlijk Margaret Thatcher verantwoordelijk is voor deze film. Zonder de onmenselijke politiek van de vroegere eersteminister zouden dergelijke toestanden nooit mogelijk zijn geweest. Brassed Off  is een drama dat, ook na haar vertrek, Thatcher voor ’s lands wantoestanden met de vinger wijst, en zijn boodschap niet zonder humor en emoties kwijt wil.

Bespreking

Mark Herman situeert zich met Brassed Off tussen andere ‘nieuwelingen’ zoals Danny Boyle (Trainspotting) en Kevin Allen (Twin Town), die schaamteloos nijdig en brutaal hun verhaal vertellen. Maar het zal al snel duidelijk worden dat Herman geen cynisch verteller is. De oppervlakte van zijn verhaal blijft humoristisch en sentimenteel. Het is duidelijk: de kijker moet met een goed gevoel de zaal verlaten. Dat leverde Herman de kritieken op dat zijn film een crowdpleaser en een feelgood movie is. Het kon Herman niet deren. Zijn enige doel was een delicate mix van fanfares, politiek en (haast ontslagen) mijnwerkers in een voor het publiek aanlokkelijk verhaal te steken. Wat niet evident is, maar het is hem uitstekend gelukt – vooral dankzij de ijzersterke acteursprestaties. De grootste verdienste van Herman is wellicht dat, ondanks de grote acteurs (Fitzgerald, Postlethwaite en McGregor) en de uitgebreide cast, het geheel resulteert in een groepsportret van een dorp, vrouwen incluis.

Recensenten spraken vooral lof over de acteursprestatie van Pete Postlethwaite (Danny),  Jim Carter (Harry) en Philip Jackson (Jim), maar let ook op Stephen Tompkinson die de rol van Danny’s zoon (Phil) vertolkt.

Pete Postlethwaite herkent u uit Shakespeare’s Romeo en Juliet en uit In the Name of the Father; Ewan McGregor was de junk in Trainspotting en Stephen Tompkinson herkent u uit de komische tv-serie Drop the dead Donkey.

Nico Krols, medewerker KFL-Antwerpen