Big Fish

Edward Bloom is een man die zijn hele leven lang fantasierijke verhalen over zichzelf vertelt, waarmee hij bijna iedereen weet te charmeren en vele harten weet te veroveren. Zo heeft hij, volgens eigen zeggen, onder andere een tijd opgetrokken met een reus, een dorpje ontdekt midden in een wild woud waar iedereen blootsvoets loopt en stond de tijd letterlijk stil op het moment dat hij de liefde van zijn leven voor het eerst zag (waarna even later de verloren tijd op hilarische wijze werd ingehaald). Deze verhalen zijn helaas ook de oorzaak van de vervreemding van zijn zoon Will geweest, die het idee heeft dat hij zijn echte vader niet kent omdat deze zich verbergt achter zijn verhalen. Drie jaar geleden hielden de twee op met communiceren, en ze hebben elkaar sindsdien niet meer gezien. Nu ligt Edward echter op sterven en wil Will toch met hem praten, om eens de waarheid te weten te komen, om de man van de mythe te scheiden. Dus vertelt Edward zijn levensverhaal nog eens, en het is dat verhaal wat de kijker te zien krijgt.

Een voetnoot, zo voelt de dertigjarige zoon uit Big Fish zich, een figurant in het levensverhaal van zijn vader, die elke familiebijeenkomst weer opluistert met een van zijn vele sterke verhalen.
De zoon luistert al zijn hele leven naar die onwaarschijnlijke herinneringen, maar wie zijn vader werkelijk is, dat heeft hij nooit uit zijn mond mogen vernemen. Zijn vader vertelt voor de massa en hij luistert in stilte. Nu hij journalist is, schrijft hij de verhalen van zijn vader op, in de hoop om eindelijk eens feit van fictie te kunnen scheiden.

De klassieke tweedeling in karakters – je hebt praters en luisteraars en je bent tot elkaar veroordeeld – is de motor van het sappige verhaal dat Tim Burton ons op zijn beurt weer vertelt in Big Fish.
Want hoe goed ken je je vader eigenlijk? Het leven dat hij leidde voordat je geboren werd is of te irrelevant of pikant gevonden om uit de doeken te doen, of is ingebed in heerlijke nostalgie vol roestige, maar niet kapot te krijgen apparaten en barre fietstochten met kranten onder de trui.
Het levensverhaal van de vader uit de film, de montere vertegenwoordiger Edward Bloom, zit vol met “onzin” en “het meeste is niet gebeurd”, zo zegt zijn zoon in een voice-over, die hem tot verteller bombardeert.

Hoofdrolspelers in Blooms krankzinnige avonturen zijn overbekende fantasiewezens als de reus, de wurgboom en de heks, die worden omringd door erkend enge wezens als spinnen, gieren en slangen, met een portie circusrariteiten op de koop toe.
De fantasieën van Burton waren in zijn vorige films ongrijpbaarder, duisterder en origineler (nu leent hij ze van het gelijknamige boek van Daniel Wallace waar de film op is gebaseerd) maar hij vertelt het verhaal zo aanstekelijk en de acteurs (Albert Finney, Ewan McGregor, Steve Buscemi) zijn zo innemend dat je je bij een knappend haardvuur waant, ademloos luisterend. Bloom is een fantast (of toch niet?), en omdat mooie verhalen verwateren als ze te vaak worden naverteld, heeft het weinig zin om hier de avonturen van Bloom weer op te sommen. Daarvoor kun je beter terecht bij de rasvertellers Bloom en Burton zelf.

Tim Burton, die in het verleden met films als Batman, Edward Scissorhands, A Nightmare Before Christmas en Sleepy Hollow heeft laten zien dat zijn fantasie even groot is als die van Ed Bloom, is dan ook de juiste regisseur om dit verhaal te verfilmen. Bijna al zijn films bevatten inventieve sets en achtergronden die tot de verbeelding spreken en die een passende sfeer creëren bij de dikwijls fantasievolle films over superhelden, geesten, monsters, bovennatuurlijke wezens en schijnbaar ongelooflijke gebeurtenissen. Ongelofelijk is ook het woord waarmee Ed Bloom zijn eigen leven beschrijft. Dankzij Burtons kunsten ziet het er zeker ongelooflijk uit. Het geweldige uiterlijk van de film is vooral de verdienste van de art direction en het kostuumontwerp met als resultaat een typische Burton-film, versterkt door de muziek van Danny Elfman, Burtons vaste componist die tot nu toe al zijn films van zijn muziek voorzag.

Komt daarbij nog een prima cast die Burton bij elkaar heeft gesprokkeld. Albert Finney speelt de oude Ed Bloom met verve, Ewan Mcgregor charmeert als de jonge, niets vrezende Ed Bloom. De gelijkenis tussen Finney en McGregor als de oude en de jonge Ed Bloom is opvallend, evenals de gelijkenis tussen Jessica Lange en Alison Lohman als de oude en de jonge Sarah Bloom. Een goed voorbeeld van deze gelijkenis is de voice-over van Ed Bloom. Eerst is McGregor te horen, later Finney. De overgang tussen deze twee is echter nauwelijks te horen. Het is deze gelijkenis die de verschillende tijdslijnen in het verhaal op geloofwaardige wijze met elkaar verbindt en ervoor zorgt dat de flashbacks naadloos aansluiten op het verhaal dat in het heden wordt verteld.
Naast de vertolkers van meneer en mevrouw Bloom zijn er nog veel meer acteurs die een goede prestatie leveren. Billy Crudup bijvoorbeeld (nu te zien in het hilarische Stage Beauty (Cartoon’s) als hun zoon die de dramatische en menselijke kant van het verhaal grotendeels draagt. Verder zijn de bijrollen ook uitstekend bezet. Helena Bonham Carter in een dubbelrol als heks met een glazen oog waarin je je eigen dood kan zien, en als een jonge vrouw die hopeloos verliefd wordt op de dan al getrouwde Ed Bloom. Steve Buscemi is zoals gebruikelijk erg goed als een poëet die twaalf jaar aan één gedicht werkt (en overigens later nog terugkomt in het verhaal met een héél andere baan). Danny De Vito is te aanschouwen als een gemene eigenaar en ceremoniemeester van een circus. Deze uitstekende acteurs hebben er duidelijk plezier in en zorgen ervoor dat de film vol zit met sympathieke personages die de hartverwarmende aard van de film aanvullen.

Big Fish is een puik stukje cinema waar ook nog een boodschap in verweven zit. Het kan veel interessanter en amusanter zijn om een verhaal te verzinnen in plaats van de werkelijkheid.
Dat ook Will Bloom dat uiteindelijk inziet zorgt voor een prachtige finale waarin op een gegeven moment feit en fictie niet meer van elkaar onderscheiden worden.

bronnen:
Mariska Graveland  in De Filmkrant, maart 2004, nr 253
Kaj  op  ‘FilmTotaal.nl’, 25 02 2004

Ook in F&TV nr. 540