A river runs trough it

Norman en Paul MacLean zijn broers, zonen van Schots predikant die uitweek naar het stadje Missoula in Montana.  Norman, de oudste zoon, is bedachtzaam en rustig.  Paul, de jongste, is meer onstuimig van aard.  Allebei zijn ze opgevoed in strengheid.  Een opvoeding, waarin godsdienst, wetenschap, kunst en sport onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

De jaren gaan voorbij.  Norman studeert aan de universiteit in Chicago, Paul wordt journalist aan een plaatselijke krant in Missoula.

Wanneer Norman terugkeert naar de plaats van zijn jeugd, blijkt er heel wat veranderd.  Paul is aan de drank geraakt.  Tussen hem en zijn ouders zijn er onuitgesproken psycho­logische spanningen.  Missoula zelf is groter geworden.  Maar de broederliefde tussen Norman en Paul is hecht gebleven.  Norman stelt zijn broer voor mee naar Chicago te gaan.  Paul weigert: hij kan Montana en de Big Blackfoot River niet vergeten.  Een vispartij met zijn vader groeit uit tot een verrukkelijk moment van verzoening.  Dit gelukzalige moment is echter van korte duur: Paul kan het drinken en gokken niet laten.

Acteur Robert Redford brak als cineast door in 1980 met Ordinary People, bekroond met verscheidene Oscars.  Met zijn tweede film, The Milagro Beanfield War uit 1987 bevestigt hij zijn reputatie van geëngageerd cineast met een specifieke belangstelling voor het lot van de Indianen en het behoud van de natuur.  In zijn derde prent, A River runs through it, wordt vooral het laatste aspect beklemtoond.

Het hele handelingsverloop van de film situeert zich tussen 1910 en 1935 in het Westen van de USA, waar de pioniersmentaliteit nog levendig is.  Het verhaal zit gevangen tussen de beginbeelden met de handen van een visser die de aas aan de hengelstok vastmaakt en de slotbeelden van eenzelfde visser aan de oevers van de Big Blackfoot river.  De kunst van het vissen vormt de leidraad van de film.  Het vissen staat symbool voor de perfectie en precisie, waarmee de vader zijn zonen religieuze, morele en culturele waarden inprent.  Het juiste inzicht in de stroming van het water en de eerbied voor de vis vormen een onlosmakelijke binding tussen de vader en de zonen, ook wanneer de levensomstandigheden spanning en verwijdering veroorzaken.  De liefde voor het vissen brengt de personages dichter bij de natuur, de schoonheid en de kunsten.  “All good things come by grace, and grace comes by art, and art does not come easy” zegt vader MacLean.

Via de filmbeelden brengt Norman zijn familie in herinnering.  Zijn vader, een man met principes, maar ook altijd bereid de verloren zoon terug op te nemen.  Zijn broer, die hij niet echt heeft kunnen begrijpen, maar met wij hij zich innig verbonden voelde.

Redford bouwde zijn film op als een ode aan de schoonheid: de schoonheid van de natuur, de innerlijke schoonheid van de mens, het evenwicht tussen mens en natuur.  De ecologische boodschap wordt gekoppeld aan een pleidooi voor diepere zingeving aan het leven.

bronnen:  Film en Televisie 430, maart 1993.

Dirk Michiels, medewerker KFL-Antwerpen